دندان قروچه:‌ علت ها و روش درمان

دندان قروچه زمانی روی می‌دهد که بیمار دندان‌های خود را به هم می‌ساید یا می‌فشارد، اما چیزی نمی‌جود. معمولاً در طی شب روی می‌دهد، اما می‌تواند در طی ساعات بیداری نیز ایجاد گردد. اغلب بیمار متوجه نیست که دندان قروچه را انجام می‌دهد.

دندان قروچه شامل انجام حرکت جویدن می‌شود که در آن دندان‌ها به یکدیگر ساییده می‌شوند. فشار دادن زمانی روی می‌دهد که بیمار دندان‌های خود را به هم فشار می‌دهد بدون اینکه آنها را به جلو و عقب حرکت دهد.

این مشکل نه تنها آزاردهنده است، بلکه احتمال آسیب به دندان نیز وجود دارد. ما در این مقاله نگاهی عمیق به عوارض دندان قروچه می‌کنیم.

دندان قروچه چیست؟

دندان قروچه می‌تواند در بیداری یا خواب روی دهد، اما دندان قروچه در هر دو حالت مشابه است، اما دندان قروچه در خواب و بیداری دو بیماری متفاوت در نظر گرفته می‌شوند:

• دندان قروچه در بیداری. در این بیماری و در طی روز فک را فشار می‌دهید و دندان‌ها را به هم می‌ساید. معمولاً در ارتباط با مشکلات عاطفی است. احساس اضطراب، استرس یا عصبانیت می‌تواند منجر به انجام دندان قروچه گردد. اما تمرکز داشتن روی مسئله‌ای هم باعث ایجاد این حالت می‌شود. اگر متوجه دندان قروچه در بیداری شوید و آن را متوقف کنید، اغلب نیاز به درمان ندارد. کنترل استرس می‌تواند مفید باشد و آموزش روش‌های هشیاری نیز می‌تواند به کاهش تکرار دندان قروچه کمک کند.
• دندان قروچه در خواب. وقتی خواب هستید دندان‌ها را به هم می‌سایید که ممکن است باعث آسیب بیشتر گردد. از آنجایی که از رخ دادن دندان قروچه در خواب آگاه نیستید، ممکن است کمک مورد نیاز را نتوانید دریافت کنید. مشکل دیگر در مورد دندان قروچه در خواب این است که بیمار متوجه نمی‌شود که فشار روی فک و دندان‌ها چقدر قوی است. بیماران می‌توانند تا حدود 110 کلیوگرم فشار را روی دندان‌ها و فک وارد کنند که باعث فک درد و مشکلات دندانی می‌شود. فشار دادن دندان‌ها به هم نیز می‌تواند باعث سردرد گردد.

دلایل دندان قروچه

همیشه مشخص نیست که چرا دندان قروچه روی می‌دهد.

این مورد اغلب به موارد زیر مربوط است:

• استرس و اضطراب: این مورد رایج‌ترین دلیل دندان قروچه است.
• مشکلات خواب مانند خروپف و آپنه خواب
• مصرف داروهای خاص، مانند نوعی داروی ضد افسردگی معروف به مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs)
• سیگار کشیدن، نوشیدن مقدار زیادی الکل و کافئین و مصرف مواد مخدری مانند اکستازی و کوکائین

دندان قروچه در کودکان و نوجوانان، مخصوصاً در شب، رایج است. اغلب زمانی که به بزرگسالی می‌رسند و دندان‌های دائمی آنها رشد می‌کنند، متوقف می‌گردد.

دندان قروچه در کودکان

همانند بزرگسالان، کودکان می‌توانند مبتلا به دندان قروچه شوند. والدین ممکن است در هنگام خواب بشنوند که کودکانشان دندان قروچه می‌کنند. اما دندان قروچه کودکان ممکن است منجر به آسیب طولانی مدت نگردد. دندان‌ها و فک کودکان به سرعت تغییر می‌کند و ممکن است تا زمانی که دندان‌های شیری خود را دارند دندان قروچه را ادامه دهند.

با این حال، برخی کودکان تا سنین نوجوانی دندان قروچه می‌کنند. صرف نظر از سن، دندان قروچه می‌تواند منجر به بروز مشکلات زیر در کودکان گردد:

• سردرد
• درد فک
• اختلالات TMJ (صدای تق تق فک و دیگر مشکلات)
• شکستگی و ساییدگی دندان‌ها

گرچه استرس دلیل اصلی دندان قروچه در بزرگسالان است، اما در کودکان معمولاً اینگونه نیست. دندان قروچه در کودکان ممکن است به دلایل زیر باشد:

• آلرژی
• دندان‌های نامنظم
• تحریک دهان
• آپنه خواب انسدادی
• ارث

اگر دندان‌های کودک شما به نظر ساییده بود یا دندان قروچه را شنیدید، با پزشک یا دندانپزشک مشورت کنید. اگر فک درد یا دندان درد داشت، آن را نیز بررسی کنید. پزشک ممکن است استفاده از محافظ دندان در شب را پیشنهاد دهد. این محافظ‌ها می‌توانند تا زمانی که دندان قروچه ادامه دارد مفید باشند. اگر دندان قروچه مربوط به استرس باشد، پزشک می‌تواند گزینه‌های رفع استرس را نیز توصیه کند.

تشخیص دندان قروچه

دندانپزشک با معاینه دندان، می‌تواند دندان قروچه را تشخیص دهد. دندانپزشک ممکن است متوجه شود که:

• مینای دندان ساییده شده
• دندان‌ها شکسته، ترک خورده یا ساییده شده
• لق شدن یا آسیب به تاج و دندان‌های پر شده
• عضلات بزرگ شده فک

ساییدگی دندان می‌تواند در نتیجه مسواک زدن شدید، خمیردندان ساینده، نوشیدنی‌های اسیدی بدون الکل و غذاهای سفت نیز باشد، اما متخصص آموزش دیده می‌تواند تفاوت بین الگوهای ساییدگی مخصوص هر مورد را تشخیص دهد.

مشکلات و عوارض دندان قروچه

اگر دندان قروچه دارید، ممکن است با موارد زیر مواجه شوید:

• درد عضلات فک، به ویژه در صبح
• دندان‌های افتاده، ترک خورده یا شکسته
• گوش درد و گردن درد
• سردرد خسته کننده
• حساسیت به غذاها و نوشیدنی‌های سرد و گرم

برای افرادی که در نزدیک شما نیز می‌خوابند سخت خواهد بود؛ زیرا صدایی شبیه به ساییدن سنگ به یکدیگر می‌شنوند. اما برخی در خواب دندان قروچه می‌کنند و متوجه می‌شوند مشکلی برایشان ایجاد نمی‌شود.

درمان دندان قروچه

در اکثر موارد، درمان نیاز نیست. اکثرا دندان قروچه در کودکان بدون درمان رفع می‌گردد و بسیاری از بزرگسالان دندان‌های خود را خیلی به هم فشار نمی‌دهند که نیاز به درمان داشته باشند. با این حال، اگر مشکل شما شدید است، گزینه‌های درمانی شامل رویکرد درمانی دندان، درمان‌ها و داروها به منظور پیشگیری از آسیب دندان و رفع فک درد می‌شود.

برای آنکه متوجه شوید کدام گزینه برای شما بهتر است با دندانپزشک یا پزشک مشورت کنید.

رویکردهای دندانی

اگر شما یا کودک شما مبتلا به دندان قروچه هستید، پزشک ممکن است روش‌هایی برای محافظت یا بهبود دندان‌های شما پیشنهاد دهد. اگرچه این روش‌ها ممکن است از ساییدگی دندان‌ها پیشگیری یا آنها را اصلاح کند، اما ممکن است دندان قروچه را متوقف نکند:

• آتل یا محافظ دهان. این وسایل برای جدا نگه داشتن دندان‌ها و پرهیز از آسیب ناشی از فشار و ساییدگی طراحی شده‌اند. می‌توانند از آکرلیک سفت یا مواد نرم ساخته شوند و روی دندان‌های بالایی یا پایینی قرار گیرند.
• ترمیم دندان. در موارد شدید، وقتی ساییدگی دندان باعث حساسیت یا عدم توانایی در جویدن شود، دندانپزشک ممکن است نیاز به شکل دهی مجدد سطح دندان یا استفاده از تاج برای ترمیم آسیب دیدگی داشته باشد.

دیگر رویکردها

یک یا چند مورد از این رویکردها ممکن است به تسکین دندان قروچه کمک کند:

• کنترل استرس یا اضطراب. اگر به خاطر استرس دندان قروچه می‌کنید، ممکن است با یادگیری در مورد روش‌هایی که آرامش بخش هستند مانند مدیتیشن، بتوان از آن پیشگیری کنید. اگر دندان قروچه مربوط به اضطراب است، مشاوره با متخصص یا مشاور معتبر می‌تواند مفید باشد.
• تغییر رفتار. هنگامی که متوجه شدید دندان قروچه می‌کنید، ممکن است بتوانید با ایجاد حالت مناسب برای دهان و فک رفتار خود را تغییر دهید.
• بیوفیدبک (بازخورد زیستی). اگر در تغییر عادات خود مشکلی دارید، ممکن است بیوفیدبک (بازخورد زیستی) برای شما مفید باشد. بیوفیدبک روشی است که از تجهیزات و روش‌های نظارتی برای آموزش کنترل فعالیت عضلات در فک استفاده می‌کند.

داروها

در کل، داروها برای درمان دندان قروچه خیلی موثر نیستند و تحقیقات بیشتری برای مشخص شدن تاثیر آنها نیاز است. مثال‌هایی از این داروها که ممکن است برای درمان دندان قروچه مفید باشد به صورت زیر است:

• شل کننده عضلات. در برخی موارد، پزشک ممکن است قبل از خواب و برای دوره کوتاهی، شل کننده عضلات را پیشنهاد دهد.
• تزریق بوتاکس. تزریق بوتاکس، نوعی از سم بوتولونیوم می‌باشد و ممکن است به مبتلایان به دندان قروچه شدید که درمان‌های دیگر برای آنها مفید نبوده است کمک کند.
• داروهای رفع اضطراب و استرس. پزشک ممکن است مصرف کوتاه مدت داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب را به منظور کمک به مقابله با استرس و دیگر مشکلات عاطفی که ممکن است دلیل دندان قروچه باشد، توصیه کند.

درمان اختلالات مرتبط

درمان اختلالات مرتبط ممکن است شامل موارد زیر شوند:

• داروها. اگر دندان قروچه به خاطر عوارض جانبی یک دارو باشد، پزشک ممکن است دارو را تغییر دهد یا نوع متفاوتی را تجویز کند.
• اختلالات مربوط به خواب. درمان اختلالات مربوط به خواب مانند آپنه خواب ممکن است دندان قروچه در هنگام خواب را بهبود بخشد.
• بیماری‌ها. اگر بیماری زمینه ای، مانند بیماری رفلکس معده–مری (GERD)، دلیل دندان قروچه باشد، درمان این بیماری ممکن است دندان قروچه را رفع کند.

سبک زندگی و درمان‌های خانگی

این مراحل خود مراقبتی ممکن است به پیشگیری  یا درمان دندان قروچه کمک کنند:

• استرس خود را کاهش دهید. گوش دادن به موسیقی، دوش آب گرم گرفتن یا ورزش کردن می‎‌توانند به ریلکس شدن شما کمک کرده و ممکن است احتمال انجام دندان قروچه را کم کنند.
• از خوردن مواد محرک در طی عصر خودداری کنید. بعد از شام قهوه یا چای کافئین دارد مصرف نکنید و از نوشیدن الکل در طی عصر اجتناب کنید، زیرا ممکن است دندان قروچه را بدتر کنند.
• عادات خوبی برای خوابیدن داشته باشید. داشتن یک خواب خوب که ممکن است شامل درمان‌هایی برای اختلالات خواب باشد، ممکن است به کاهش دندان قروچه کمک کند.
• با همسر خود صحبت کنید. اگر پیش شخصی می‌خوابید، از او بخواهید به صدای فشار دادن و دندان قروچه که ممکن است در خواب ایجاد می‌کنید توجه کند تا در صورت لزوم به پزشک یا دندانپزشک اطلاع دهید.
• معاینات منظم دندان را داشته باشید. معاینه دندان بهترین راه برای تشخیص دندان قروچه است. دندانپزشک می‌تواند علائم دندان قروچه را در دهان و فک در طی معاینات منظم تشخیص دهد.

پیشگیری از دندان قروچه

مبتلایان به دندان قروچه ممکن است با انجام خود مراقبتی از بروز علائم جلوگیری کنند یا آنها را کاهش دهند. مثلاً:

• از مصرف الکل، تنباکو و کافئین پرهیز کنید.
• از جویدن آدامس پرهیز کنید؛ زیرا ممکن است ساییدگی را افزایش دهد یا باعث تشدید دندان قروچه گردد.
• از گرمای ملایم به منظور رفع درد و فشار روی فک استفاده کنید.
• کاهش استرس قابل اجتناب و سعی بر کنترل استرس غیر قابل اجتناب

اتفاقات و شرایط بیرونی می‌توانند باعث ایجاد استرس شوند، اما این موضوع می‌تواند به خاطر نحوه درک اشخاص از وقایع نیز ایجاد گردد. در هر صورت، روش‌هایی برای کنترل استرس وجود دارند.

کمک گرفتن، ریلکس کردن و تمرین تمرکز حواس می‌تواند مفید باشد. بیماران ممکن است تمرینات تنفسی، مدیتیشن یا دیگر روش‌های آرامش دهنده را نیز امتحان کنند.

نکته

دندان قروچه بیماری رایجی است که دلایل احتمالی متعددی دارد. درمان زودهنگام آن برای اجتناب از عوارض دندانی شدید مهم می‌باشد. دندانپزشک می‌تواند در تشخیص و کنترل دندان قروچه کمک کند. اگر می‌دانید یا حس می‌کنید دندان قروچه می‌کنید یا درد و علائم دیگری دارید به دندانپزشک مراجعه کنید. بسته به دلایل احتمالی، دندانپزشک ممکن است مراجعه به پزشک را برای درمان بیماری زمینه‌ای توصیه کند.

سؤالات پرتکرار

آیا دندان قروچه رفع می‌گردد؟

در اکثر کودکان، دندان قروچه بدون درمان رفع می‌شود و در اکثر بزرگسالان دندان قروچه به اندازه‌ای نیست که نیاز به درمان باشد. با این حال، اگر مشکل شدید باشد، گزینه‌های درمانی شامل رویکردهای دندانی، درمان‌ها و داروها به منظور پیشگیری از آسیب بیشتر به دندان و تسکین درد فک می‌شود.

آیا دندان قروچه مشکلی جدی است؟

در اکثر موارد، دندان قروچه باعث ایجاد بیماری جدی نمی‌شود. اما دندان قروچه شدید ممکن است منجر به مواردی گردد: مثلاً آسیب به دندان‌ها، ترمیم‌ها، تاج یا فک و سر درد بر اثر فشار.

آیا دندان قروچه می‌تواند باعث تخریب عصبی شود؟

بله. این بیماری نه تنها روی دندان‌ها، بلکه روی استخوان‌ها، عضلات و اعصاب صورت اثر می‌گذارد. بنابراین در صورتی که فشار زیادی روی دندان باشد، اعصاب می‌توانند تحریک شوند.

چگونه دندان قروچه را کاهش دهید؟

آدامس نجوید. حالت خواب یا بالش خود را برای پشتیبانی بیشتر از گردن و سر تنظیم کنید. از کمپرس گرم یا پک یخ برای رفع درد استفاده کنید.

دندان قروچه ثانویه چیست؟

دندان قروچه می‌تواند به دو زیر گروه اولیه و ثانویه تقسیم شود، هرچند دندان قروچه اولیه مربوط به بیماری نمی‌شود، اما دندان قروچه ثانویه مربوط به اختلالات عصبی یا عوارض منفی داروها است.

دندان قروچه‌ای که در روز روی می‌دهد چگونه درمان می‌شود؟

دندان قروچه در حالت بیداری معمولاً توسط دندانپزشکان و جراحان فک و از طریق چند روش درمانی مانند مشاوره در مورد محرک‌ها، آرام سازی، اسپلینت‌های اکلوزال و تزریق سم بوتولونیوم نوع  A، درمان می‌شود.

چه اتفاقی می‌افتد اگر دندان قروچه درمان نشود؟

اگر دندان قروچه درمان نشود، ممکن است منجر به مشکلاتی برای عضلات و مفاصل فک شود. این موارد به عنوان مشکلات TMJ یا TMD (اختلالات گیجگاهی–فکی) شناخته می‌شوند.