دندان نهفته، دندانی است که در مدت زمان مورد نظر رشد نکرده و به طور کامل یا بخشی از آن، در زیر لثه پنهان شده است. این مشکل منجر به ایجاد ناراحتی و آسیب به دندان‌های نزدیک به آن میشود. دندان عقل نهفته همچنین یک محیط کامل برای مخفی شدن باکتری و میکروب است، که باعث عفونت و دیگر بیماری‌های دندانی خواهد شد. عفونت می‌تواند منجر به پوسیدگی دندان شود، که به دیگر دندان‌ها صدمه زده یا بیماری لثه را در پی دارد. متداول‌ترین روش درمانی برای دندان عقل نهفته، کشیدن آن است.
انواع دندان عقل نهفته و نشانه های آن
دندانپزشک قبل از کشیدن دندان، از تصویربرداری اشعه ایکس استفاده می‌کند تا محل دندان یا دندان‌هایی را که باید کشیده شوند، مشخص کند. دندان عقل براساس اینکه چگونه در دهان قرار گرفته‌اند، به چهار دسته تقسیم می‌شوند:
- دندان نهفته کامل: کشیدن این نوع دندان عقل سخت‌تر از بقیه است، زیرا دندان عقل بطور کامل در فک نهفته شده است.
- دندان نیمه نهفته: در این نمونه، کشیدن دندان عقل شامل کشیدن دندانی است که بطور نیمه در فک گیر افتاده است.
- دندان نهفته در بافت نرم: بیرون آوردن این نوع از دندان عقل نسبت به انواع دیگر پیچیدگی کمتری دارد زیرا دندان در زیر لثه نهفته شده است.
- دندان بالا آمده: این نوع دندان عقل به راحتی کشیده میشود زیرا این دندان در دهان قابل مشاهده است.
اگر دندان دچار عفونت شود یا مشکلات دیگری ایجاد کند، ممکن است علائم زیر را مشاهده کنید:
- درد یا ورم در اطراف فک
- قرمزی، ورم یا خونریزی لثه
- بوی بد دهان
- مزه ناخوشایند در دهان
- بروز مشکلاتی هنگامی باز کردن دهان
انواع دندان عقل از نظر زاویه رویش
چهارنوع دندان عقل نهفته وجود دارد. هر نوع از آنها با محل قرار گرفتن آنها متناسب است:
- نهفتگی میانی متداول‌ترین نوع است. هنگامی رخ می‌دهد که دندان عقل به طور زاویه دار به سمت جلوی دهان متمایل است.
- نهفتگی دور از مرکز، نادرترین نوع است و زمانی رخ می‌دهد که دندان عقل به سمت عقب دهان متمایل شده است.
- نهفتگی عمودی زمانی رخ می‌دهد که دندان عقل در موقعیت صحیح برای بیرون آمدن قرار گرفته، اما در زیر لثه پنهان شده است.
- نهفتگی افقی هنگامی است که دندان عقل بطور کامل به پهلو قرار گرفته و در زیر لثه پنهان شده است. نهفتگی افقی دندان عقل اغلب دردناک است، زیرا فشار زیادی به دندان‌های جلوی خود وارد می‌کنند.
دندان عقل نهفته بافت نرم و سفت چیست؟
ممکن است از دندانپزشک خود شنیده باشید که واژه نهفتگی بافت نرم و نهفتگی بافت سخت را به کار می‌برد. نهفتگی بافت نرم به این معنی است که دندان شما از استخوان فک بالا آمده اما در زیر لثه باقی مانده است. نهفتگی بافت سخت یعنی دندان به طور کامل در زیر لثه و استخوان فک قرار گرفته است.
آیا جراحی دندان عقل نهفته ضروری است؟
اگر دندان عقل نهفته باشد اما مشکلی ایجاد نکند، احتمالاً نیازی به کشیدن آن نیست. با این حال، اگر علائمی بروز کند، کشیدن آنها می‌تواند خطر بروز مشکلات دیگر را کاهش داده و سلامت عمومی دهان را بهبود ببخشد.
اگر دندان عقل نهفته درد و علائم دیگری ایجاد کند و بدون درمان رها شود، می‌تواند برای سلامت دهان مضر باشد. دندان عقل نهفته مستعد بروز عفونت و آبسه است و ممکن است منجر به آسیب، پوسیدگی و بیماری در دندان‌های سالم شود.
چه زمانی به دندانپزشک مراجعه کنیم؟
اگر دندان عقل درد شدیدی ایجاد کند، باید به دندانپزشک مراجعه کنید. آنها دندان‌های شما را بررسی کرده و به شما اعلام می‌کنند که آیا لازم است دندان کشیده شود یا خیر.
اگر دندانپزشک لازم بداند که دندان عقل را بکشد، معمولاً از دهان تصویربرداری اشعه ایکس انجام می‌دهند. این کار به آنها تصویر واضحی از موقعیت دندان‌ها می‌دهد.
مانند هر مشکل دندانی دیگر، به جای اینکه منتظر زمان مراجعه برای چکاب بمانیم، لازم است که در اسرع وقت به دندانپزشک مراجعه کنیم.
چگونه برای جراحی دندان عقل نهفته آماده شویم؟
قبل از انجام درمان، نگرانی‌های خود را با جراح درمیان بگذارید. آنها می‌توانند به شما توضیح دهند که در روزهای قبل از جراحی چه کارهایی انجام دهید و پس از جراحی دوران بهبودی را چگونه طی کنید. همچنین درباره نوع بی‌حسی که برای جراحی به کار گرفته میشود و اینکه پس از جراحی چه حسی خواهید داشت، با شما صحبت کنند.
می‌توانید با خریدن غذاهای نرم و مایع که خوردن آنها پس از جراحی راحت‌تر است، برای دوران بهبودی آماده شوید. این غذاها می‌تواند شامل اسموتی، پوره سیب، بلغور جو دو سر، ماست و دیگر غذاهایی باشد که می‌توان بدون جویدن آنها را بلعید.
هنگام جراحی سعی کنید لباس‌های راحت و گشاد بپوشید. اگر از بی‌حسی درون رگی برای شما استفاده میشود، پیراهنی بپوشید که آستین‌های کوتاهی داشته باشد یا لباسی بپوشید که بالا بردن آستین آنها راحت باشد. برای جراحی نیازی به تعویض لباس ندارید.
دستورالعمل‌های جراح در مورد غذا خوردن و نوشیدن قبل از جراحی دنبال کنید. دستورالعمل‌ها می‌توانند براساس نوع بیهوشی بکار رفته، متفاوت باشند.
اگر از بی‌حسی درون رگی استفاده میشود، نباید از نیمه شب قبل از جراحی غذا بخورید تا معده کاملاً خالی باشد.
جراح ممکن است به شما توصیه کند که فردی را به همراه داشته باشید که پس از جراحی شما را به خانه ببرد، زیرا پس از دریافت بیهوشی ممکن است دچار سرگیجه یا بی‌حالی شوید. شخص همراه در صورت تمایل می‌تواند در اتاق انتظار منتظر بماند. از استعمال دخانیات و نوشیدنی‌های الکلی به مدت هشت ساعت قبل از جراحی خودداری کنید.
درمان دندان عقل نهفته چگونه انجام می شود؟
اگر دندان عقل نهفته علائم یا مشکلات دندانی ایجاد کند، دندانپزشک ممکن است توصیه کند که آن را بیرون بیاورید. جراحی خارج کردن دندان عقل معمولاً به صورت سرپایی انجام میشود. پس از انجام جراحی می‌توانید به خانه بازگردید. دندانپزشک یا جراح دهان عمل را انجام خواهد داد که به نام کشیدن دندان عقل نهفته شناخته میشود.
پزشک به عنوان بخشی از درمان از داروی بی‌حسی استفاده می‌کند تا نوعی از بی‌حسی را بوجود آورد که شامل:
- بی‌حسی موضعی برای بی‌حس کردن دهان
- تسکین با داروهای آرامبخش که بیمار را آرام کرده و درد را متوقف می‌کند
- بیهوشی عمومی که بیمار به خواب رفته و در طول جراحی چیزی را احساس نمی‌کند.
در طول جراحی، جراح برشی را در لثه ایجاد می‌کند و قبل از خارج کردن دندان، استخوان دردسرساز را بیرون می‌آورد. آنها برش را با بخیه می‌بندند و فضای خالی را با گاز استریل پر می‌کنند.
مدت زمان کامل جراحی حدود 30 تا 60 دقیقه است. اگر دندان‌ها به طور کامل نهفته باشند و در اعماق لثه یا استخوان فک پنهان شده باشند، ممکن است خارج کردن آن برای جراح سخت‌تر باشد تا اینکه دندان را درون لثه بشکند.
مراحل جراحی دندان عقل نهفته
در طول کشیدن دندان عقل، دندانپزشک یا جراح دهان:
- برشی را در بافت لثه ایجاد می‌کند تا دندان و استخوان را خارج کند.
- استخوانی را که مانع از دستیابی به ریشه دندان میشود، برمی‌دارد.
- اگر کشیدن دندان به صورت قطعه قطعه راحت‌تر باشد، دندان را به دو بخش تقسیم می‌کند.
- دندان را خارج می‌کند.
- جای خالی دندان را از هرگونه مواد اضافی باقی مانده از دندان یا استخوان پاک می‌کند.
- زخم را با استفاده از بخیه می‌بندد تا بهبودی سریع‌تر رخ دهد، گرچه انجام اینکار همیشه لازم نیست.
- گاز استریل را در جای خالی دندان می‌گذارد تا خونریزی را کنترل کند و از تشکیل لخته خون جلوگیری شود.
ریکاوری بعد از انجام جراحی دندان نهفته
اکثر افراد می‌توانند چند روز پس از جراحی به فعالیت‌های عادی خود بازگردند. حدود شش هفته طول می‌کشد تا دهان بطور کامل بهبود یابد. احتمالاً به مدت یک هفته قادر نیستید که دهان را بطور طبیعی باز کنید، بنابراین لازم است که غذاهای نرم مصرف کنید.
پس از جراحی ممکن است کمی درد، خونریزی و ورم را تجربه کنید. پزشک دستورالعمل خاصی را برای کنترل درد و ناراحتی، مانند مصرف داروهای مسکن و استفاده از کمپرس سرد، به شما خواهد داد.
ممکن است دچار حفره خشک شوید که گرچه این اتفاق به ندرت رخ می‌دهد و هنگامی است که لخته خون مورد نظر پس از جراحی بدرستی ایجاد نمی‌شود یا از جای خود خارج شده و استخوان آشکار میشود.
بعد از انجام جراحی دندان عقل نهفته چه کار کنیم؟
در طول دوران بهبودی پس از جراحی، دستورالعمل دندانپزشک را طبق زیر دنبال کنید:
خون ریزی بعد از عمل جراحی دندان عقل نهفته
ممکن است مقدار کمی خونریزی در روز اول کشیدن دندان عقل رخ دهد. سعی کنید بیش از حد آب دهان را بیرون نریزید، تا لخته خون ایجاد شده در حفره، بیرون کشیده نشود. گاز استریل در محل کشیدگی دندان را طبق دستورالعمل دندانپزشک یا جراح دهان، تعویض کنید.
درد بعد از عمل جراحی دندان عقل نهفته
می‌توانید با استفاده از داروهای مسکن بدون نسخه مانند استامینوفن (تیلنول و دیگر داروها) یا داروهای تجویز شده توسط دندانپزشک یا جراح دهان، درد را کنترل کنید. اگر در طول جراحی، استخوان خارج شده باشد، استفاده از داروهای مسکن تجویزی می‌توانند کمک‌کننده باشند. استفاده از یک کیسه یخ روی فک نیز می‌تواند درد را تسکین دهد.
تورم و کبودی بعد از عمل جراحی دندان عقل نهفته
می‌توانید طبق دستور دندانپزشک یا جراح از یک کیسه یخ استفاده کنید. ورم گونه‌ها معمولاً پس از دو یا سه روز بهبود می‌یابد. رفع کبودی ممکن است چندین روز طول بکشد.
فعالیت های بعد از عمل جراحی دندان عقل نهفته
پس از جراحی، سعی کنید که تا انتهای روز استراحت کنید. فعالیت‌های معمول خود را از روز بعد شروع کنید، اما حداقل به مدت یک هفته از انجام فعالیت‌های شدید که ممکن است منجر به از بین رفتن لخته خون از حفره شود، خودداری کنید.
تغذیه بعد از عمل جراحی دندان عقل نهفته
در 24 ساعت اول پس از جراحی مقدار زیادی آب بنوشید. نوشیدنی الکلی، کافئین‌دار، گازدار یا نوشیدنی داغ مصرف نکنید. حداقل به مدت یک هفته برای نوشیدن مایعات از نی استفاده نکنید زیرا عمل مکش ممکن است باعث خارج شدن لخته خون از حفره شود.
تنها از غذاهای مایع مانند ماست یا پوره سیب به مدت 24 ساعت استفاده کنید. هنگامی که جویدن برای شما آسان شد می‌توانید از غذاهای نیمه مایع استفاده کنید. غذاهای سفت، جویدنی، داغ یا ادویه‌دار مصرف نکنید زیرا ممکن است در حفره باقی بماند و زخم را تحریک کند.
بهداشت دهان و دندان بعد از عمل جراحی دندان عقل نهفته
در 24 ساعت اول پس از جراحی، دندان‌های خود را مسواک نزنید، دهان را آب نکشید، آب دهان را بیرون نریزید و از دهان شویه استفاده نکنید. عمدتاً به بیمار گفته میشود که پس از 24 ساعت می‌تواند مسواک زدن را شروع کند. هنگام مسواک زدن، در نزدیکی محل زخم جراحی، به آرامی مسواک را حرکت دهید و به مدت دو هفته، دهان را به طور ملایم با آب گرم و نمک هر از دو ساعت و پس از صرف هر وعده غذایی آبکشی کنید.
عوارض جراحی دندان عقل نهفته چیست؟
عوارض جراحی کشیدن دندان عقل می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- حفره خشک، یک مشکل دردناک است که ممکن است در صورت خارج شدن لخته خون پس از جراحی از محل کشیدگی ایجاد شود، که باعث میشود استخوان و عصب زیر آن در معرض هوا قرار بگیرد.
- تحریک شدن عصب‌ها
- مشکلات سینوسی
- عفونت
هزینه های جراحی دندان عقل نهفته
پیچیدگی روند درمان، هزینه را مشخص می‌کند. اگر دندان عقل به طور نامناسبی از لثه بیرون آمده باشد یا اگر در سنین پایین تصمیم به کشیدن آن دارید، خارج کردن آن ممکن است طولانی‌تر شده و هزینه بیشتری را دربرداشته باشد. اگر تصمیم دارید که چهار دندان عقل را باهم خارج کنید، ممکن است دندانپزشک هزینه کمتری را از شما دریافت کند. اما همچنان مقداری هزینه‌های اضافی نیز وجود دارد.
- هزینه‌های تشخیص شامل آزمایشات اولیه است. و سپس، تصویربرداری اشعه ایکس جهت شناسایی محل دقیق استخوان
- هزینه‌های درمان ممکن است شامل هزینه‌های بی‌حسی موضعی یا دیگر دستمزدها باشد، که شامل خدمات اورژانسی یا مراجعات پس از ساعات اداری است.
- هزینه‌های دارو و مراقبت پس از درمان
سوالات متداول
پس از کشیدن دندان عقل نهفته لازم است چه مدت از محل کار مرخصی دریافت کنم؟
ابتدا بهتر است که حداقل به مدت سه روز استراحت کنید. در صورت امکان یک هفته استراحت کنید و سپس فعالیت‌های معمول خود را شروع کنید. هنگام ورزش محتاط باشید و کاری انجام ندهید که منجر به خارج شدن لخته خون از محل کشیدن دندان شود.
آیا پس از کشیدن دندان عقل نهفته، لازم است شخصی بیمار را همراهی کند؟
احتمالاً لازم است پس از جراحی فردی شما را به خانه ببرد و همچنین اگر یک دوست یا یکی از افراد خانواده به مدت 24 ساعت در کنار شما باشد، بسیار ایده‌ال است.
پس از کشیدن دندان عقل چگونه بخوابیم؟
پس از کشیدن دندان عقل نهفته، لازم است که در چند شب اول، سر را بالاتر از بقیه بدن قرار دهید. هنگامی که به پهلو می‌خوابید، استفاده از یک بالش کافی است. اگر با خوابیدن در این وضعیت احساس راحتی نمی‌کنید، تعدادی بالش را در پشت خود قرار دهید تا از کمر شما حمایت کند.
آیا برای خارج کردن دندان عقل، استخوان فک را می‌شکنند؟
یک تصور غلط متداول این است که برای خارج کردن یک دندان عقل پیچیده، لازم است فک شکسته شود. گرچه اینگونه نیست.
آیا پس از کشیدن دندان عقل می‌توان به حمام رفت؟
نگران این موضوع نباشید که بخیه‌ها از هم باز شوند. آنها موقتی هستند و بر روند بهبودی تاثیر زیادی نخواهند داشت. بهتر است تا 48 ساعت پس از جراحی از حمام استفاده نکنید.
