دندان درد یکی از علائم رایج برای پرکردن دندان است. البته ممکن است وجود سوراخ در دندان، تغییر رنگ دندان یا حساسیت دندانی سبب خراب شدن دندان ها گردد که نیاز به پرکردن دندان شود. نباید برای مراجعه به دندانپزشک صبر کنید تا دندان درد را احساس کنید. در طول معاینه، دندانپزشک دندان را بررسی کرده، عکسبرداری می کند و در نهایت تصمیم می گیرد با مواد مختلف موجود آن را پرکند. مواد پرکننده مورد استفاده دندانپزشکان عبارتند از: طلا، سرامیک، آمالگام و کامپوزیت که به روش های مستقیم یا غیرمستقیم برای پرکردن مورد استفاده قرار می گیرند. هر کدام از این مواد یا روش ها مزایا و معایب خاص خود را دارند. بهتر است به طور منظم در معاینات دندانپزشکی شرکت کنید تا دندانپزشک شما بتواند علائم اولیه خرابی دندان را تشخیص دهد. البته این کار حتماً باید توسط دندانپزشک ماهر و مجرب انجام شود تا احتمال خطرات و عوارض جانبی آن کاهش یافته و دوران نقاهت آن کوتاه‌تر شود.
مزایای پرکردن دندان
پر کردن دندان مزایای متعددی دارد. پنج مزیت مهم و اصلی پر کردن دندان عبارتند از:
مانع پیشرفت پوسیدگی دندان شده و از آسیب بیشتر جلوگیری می کند.
با پر کردن دندان، دندانپزشک قسمت پوسیده دندان را برداشته و محل پوسیدگی را تمیز می کند. سپس، مواد پرکننده را داخل حفره دندانی ایجاد شده می ریزد و آن را کاملا می بندد. این امر مانع از قرارگیری عصب‌های موجود در عاج دندان در معرض دمای غذای مصرفی شده و از دندان در برابر اسید تولید شده توسط باکتری‌های موجود در دهان محافظت می کند. در معرض دما و باکتری قرار گرفتن عصب دندانی، اغلب منجر به ایجاد دندان درد حین پوسیدگی دندان می شود.
ساختمان دندان را بهبود می بخشد.
پر کردن دندان با کامپوزیت موجب بهبود ساختمان دندان می شود. مواد کامپوزیتی با اتصال محکم به بافت دندان، حفره دندانی ناشی از پوسیدگی را پر کرده و موجب استحکام ساختمان دندان می شوند. پر کردن دندان نوعی راه حل موقتی است و در طول پروسه پر کردن دندان هیچگونه آسیبی به دندان نمی رسد.
موجب استحکام و تقویت دندان‌های شکسته می شود.
جهت تقویت و بهبود استحکام دندان‌های شکسته نیز می توان از پر کردن دندان استفاده کرد. به منظور پر کردن دندان‌های شکسته، غالبا از کامپوزیت سفید استفاده می شود. در برخی موارد، در اثر وارد شدن ضربه به دهان یا در اثر برخورد حین فعالیت‌های فیزیکی مانند ورزش یا تصادف، دندان ممکن است دچار شکستگی شود. گاها جویدن مواد غذایی سفت از قبیل آب نبات یا یخ نیز ممکن است منجر به شکستگی دندان شود.
پر کردن دندان می تواند موجب بهبود و اصلاح رنگ دندان شود.
برای پر کردن دندان‌های بد رنگ و دچار تغییر رنگ شده، از کامپوزیت استفاده می شود. دندان‌ها در اثر مصرف مواد غذایی و نوشیدنی‌های لکه‌زا مانند قهوه و شراب قرمز، لک‌دار شده و دچار تغییر رنگ می شوند. گاها حتی عادات مخربی مانند دندان قروچه کردن نیز می تواند منجر به تغییر رنگ و از دست رفتن رنگ طبیعی دندان‌ها شود.
از دندان‌ها در برابر خرابی و پوسیدگی محافظت می کند.
گاها حفره‌های کوچکی بر روی سطح دندان ایجاد می شوند و با اینکه این حفره‌ها بزرگ هم نیستند اما ذرات و مواد غذایی در این حفره‌ها باقی می مانند. نهایتا به مرور زمان، این حفره‌ها می توانند منجر به پوسیدگی دندان شوند. خوشبختانه، می توان این حفره‌ها را با کامپوزیت پر کرده و به طور کامل آنها را مسدود کرد.
دلایل نیاز به پرکردن دندان
- پوسیدگی دندان: پوسیدگی دندان، رایج‌ترین دلیل پرکردن دندان است. در اثر باقی‌ماندن شکر و نشاسته‌ی غذا و نوشیدنی روی دندان، باکتری‌ها رشد کرده و پلاک ایجاد میشود. اسید موجود در پلاک، مینای دندان (پوشش سخت محافظتی دندان) را نرم‌کرده و در خود حل میکند و باعث ایجاد حفره‌های کوچکی میشود که بزرگ خواهد شد.
- فرسایش اسیدی: پوشش محافظتی مینای دندان، می‌تواند با اسید موجود در برخی غذاها و نوشیدنی‌ها یا به‌دلیل برخی بیماری‌ها مثل رفلاکس یا فتق هیاتال (هیاتوس)، تحلیل رفته و فرسوده شود.
- شکستگی: ممکن‌است در اثر یک حادثه یا آسیب و گاهی به‌دلیل خوراکی‌های سفت، دندانتان لب‌پر شده یا بشکند. این امر باعث میشود که بخش داخلی دندان در تماس با عوامل خارجی قرار گرفته و به مرور زمان دچار فرسایش شود.
- فرسایش و ساییدگی: این مورد مربوط به زمانی است که دندان ساییده میشود؛ شاید در اثر مسواک‌زدن با فشار زیاد یا دندان‌قروچه باشد.
انواع مواد پرکننده‌ی موجود
امروزه چندین نوع پرکننده‌ی دندان وجود دارد. دندان را می‌توان با طلا، سرامیک (پرسلین)، آمالگام نقره (که از ترکیب جیوه با نقره، قلع، روی و مس تشکیل‌شده)، یا مواد همرنگ دندان، پلاستیک و موادی به نام پرکننده‌ی رزین کامپوزیت، پر کرد. همچنین ماده‌ای وجود دارد که از ذرات شیشه تشکیل‌شده و گلاس‌آینومر نامیده میشود. موارد مصرف این ماده، مشابه موارد مصرف پرکننده‌ی رزین کامپوزیت است. محل و میزان پوسیدگی، قیمت مواد پرکننده، پوشش بیمه و پیشنهادات دندانپزشک، در انتخاب بهترین نوع پرکننده برای شما، دخیل‌است.
پرکننده طلا
مزایا
- دوام: معمولاً حدود 10-15 سال ماندگاری دارد و نمی‌پوسد.
- قدرت: قدرت تحمل فشارها و نیروهای جویدن را دارد.
- زیبایی: برخی بیماران عقیده دارند که پرکننده طلا، زیباتر از پرکننده‌ی آمالگام است.
معایب
- قیمت: پرکننده‌های طلا، گران‌تر از مواد دیگر هستند؛ برای مثال حدوداً 10 برابر گران‌تر از پرکننده‌های آمالگام نقره.
- نیاز به مراجعه‌ی بیشتر: حداقل نیازمند دو جلسه مراجعه هستند.
- شوک گالوانیک: قرارگرفتن پرکننده‌ی طلا در کنار آمالگام نقره، باعث درد شدیدی (شوک گالوانیک) میشود. تماس فلزات با آب دهان، باعث ایجاد جریان الکتریکی میشود؛ اما این مورد نادر است.
- زیبایی: اکثر افراد، پرکننده‌های فلزی‌رنگ را نمی‌پسندند و پرکننده‌هایی را دوست دارند که همرنگ دندان باشد.
پرکننده‌های نقره (آمالگام)
مزایا
- دوام: ماندگاری پرکننده‌های نقره، حداقل 10-15 سال است و معمولاً ماندگارتر از پرکننده‌های کامپوزیت (رنگ دندان) است.
- قدرت: قدرت تحمل فشارها و نیروهای جویدن را دارد.
- قیمت: شاید ارزان‌تر از پرکننده‌های کامپوزیت باشد.
معایب
- زیبایی کم: پرکننده‌های نقره، همرنگ دندان نیستند.
- تخریب بیشتر ساختار دندان: به منظور اینکه برای پرکننده‌ی آمالگام فضای کافی ایجاد شود، بخش‌های سالم دندان هم باید تراشیده شود.
- تغییر رنگ: پرکننده‌های آمالگام، باعث خاکستری شدن بقیه‌ی دندان میشود.
- ترک و شکستگی: اگرچه همه‌ی دندان‌ها در اثر تماس با مایعات یخ و داغ دچار انبساط و انقباض می‌شوند، که نهایتاً منجر به ترک یا شکستگی دندان خواهد شد، اما آمالگام، در مقایسه با سایر پرکننده‌ها، بیشتر دچار تغییر حالت شده و باعث بالارفتن احتمال ترک‌خوردن و شکستگی میشود.
- واکنش آلرژیک: درصد کمی از افراد، حدود 1%، به جیوه‌ی موجود در آمالگام، حساسیت دارند.
کامپوزیت همرنگ دندان
مزایا
- زیبایی: رنگ پرکننده‌های کامپوزیت، بسیار شبیه رنگ دندان خواهد بود. کامپوزیت برای پرکردن دندان‌های جلویی و قسمت‌های آشکار دندان، مناسب است.
- چسبیدن به دندان: پرکننده‌های کامپوزیت، به دندان می‌چسبند و باعث حمایت و محافظت بیشتر می‌شوند.
- کاربرد متعدد: پرکننده‌های کامپوزیت، علاوه‌بر کاربرد به‌عنوان پرکننده در پوسیدگی دندان، برای ترمیم شکستگی دندان یا ساییدگی آن نیز کاربرد دارند.
- آماده‌سازی همراه با حفظ ساختار دندان: گاهی اوقات، در مقایسه با تراشیدن دندان به منظور آماده‌سازی برای پرکردن با آمالگام، ساختار دندان، کمتر تراشیده میشود.
معایب
- دوام کم: پرکننده‌های کامپوزیت، سریعتر از پرکننده‌های آمالگام از بین می‌روند (ماندگاری آن 5 سال است و ماندگاری آمالگام 10-15 سال)؛ به‌علاوه، در برابر نیروها، مخصوصاً اگر برای پرکردن حفره‌های بزرگ استفاده شده باشد، قدرت آمالگام را ندارد.
- درمان زمانبر: به دلیل زمانبربودن پرکردن دندان با کامپوزیت، این کار حدود 20 دقیقه بیشتر از پرکردن با آمالگام زمان می‌برد.
- مراجعات بیشتر: اگر از کامپوزیت برای اینلی و آنلی (اینله و آنله) استفاده شود، بیش از یک جلسه مراجعه لازم‌است.
- شکستگی: مواد کامپوزیتی، براساس محل آن، ممکن است بشکند.
- قیمت: قیمت پرکننده‌های کامپوزیت دو برابر پرکننده‌های آمالگام است.
سرامیک
این پرکننده‌ها اغلب از سرامیک (پرسلین) ساخته شده و نسبت به رزین کامپوزیت، در برابر لک‌شدن، مقاوم‌تر است. این ماده معمولاً بیش‌از 15 سال ماندگار است و تقریباً هم‌قیمت طلا است.
گلاس‌آینومر
این مورد، از اکریلیک و نوعی مواد شیشه‌ای خاص، ساخته شده است. این ماده، بیشتر برای پرکردن زیر خط لثه و در کودکان، استفاده میشود (همچنان به سوراخ‌کردن دندان نیازاست). گلاس‌آینومر، فلوراید آزاد میکند که باعث محافظت از دندان در برابر پوسیدگی بیشتر میشود. اما این ماده، ضعیف‌تر از رزین کامپوزیت بوده و بیشتر مستعد فرسودگی و شکستگی است. ماندگاری گلاس‌آینومر، معمولاً 5 سال است ولی قیمت آن در مقایسه با رزین کامپوزیت، کمتر است. جدیدترین نوع آن، ماندگاری بیشتری داشته و درصورت استفاده در محل مناسب، همانند کامپوزیت خواهد بود.
مقایسه انواع مواد پرکننده دندان
در جدول زیر خصوصیات و ویژگی‌های مهم و کلیدی انواع مواد پرکننده دندان به طور خلاصه با هم مقایسه شده‌اند:
| آمالگام | رزین کامپوزیت | گلاس آینومر | طلا | |
| رنگ | نقره‌ای | همرنگ دندان | همرنگ دندان | طلایی |
| دوام | ماندگاری زیاد، ۱۰ الی ۱۵ سال | ماندگاری خوب، ۵ الی ۱۰ سال | ماندگاری متوسط، تا ۵ سال | ماندگاری زیاد، بیش از ۱۵ سال |
| هزینه | کم | متوسط | متوسط | زیاد |
| پوشش بیمه | خیر | خیر | خیر | خیر |
| مزایا | هزینه مقرون به صرفه، مناسب برای سطوح جویدنی دندان | مناسب از جنبه زیبایی شناسی (ظاهر بهتر)، مناسب برای پرکردن پوسیدگی های کوچک | مناسب از جنبه زیبایی شناسی (ظاهر بهتر)، این مواد فلوراید آزاد میکند | بسیار محکم و بادوام |
| معایب | ظاهر زیبایی ندارد، جیوه موجود در ترکیبات آن ممکن است نگران کننده باشد | تحمل فشار بیش از حد را ندارد | به راحتی شکسته و فرسوده میشود(خرد میشود) | هزینه زیاد، مشهود بودن پر شدگی، طولانی بودن پروسه پر کردن |
انواع پرکردن دندان
پرکردن مستقیم دندان
ابتدا دندانپزشک، دندانی که باید پرشود را با بی‌حسی موضعی، بی‌حس میکند؛ سپس با دریل، ابزار ایرابریژن یا لیزر، ناحیه‌ی پوسیده تراشیده میشود. انتخاب نوع ابزار، به راحتی دندانپزشک، دانش و میزان سرمایه‌گذاری برای ابزار و همچنین محل و میزان پوسیدگی، بستگی‌دارد.
سپس دندانپزشک، ناحیه را بررسی میکند تا مطمئن شود که تمام قسمت‌های پوسیده، تراشیده شده است. بعد از تراشیدن پوسیدگی، دندانپزشک ناحیه‌ی مدنظر برای پرکردن را با تمیزکردن و خالی‌کردن آن از باکتری و مواد دیگر، آماده میکند. اگر پوسیدگی نزدیک ریشه‌ی دندان باشد، ابتدا دندانپزشک از لایه‌ای از جنس گلاس‌آینومر، رزین کامپوزیت یا مواد دیگر استفاده میکند تا از عصب محافظت نماید. معمولاً بعد از پرکردن، دندانپزشک کار خود را با پولیش‌کردن، خاتمه می‌دهد.
برای پرکننده‌های همرنگ دندان، چندین قدم دیگر لازم است؛ بعد از اینکه دندانپزشک، قسمت‌های پوسیده را تراشید و ناحیه را تمیز کرد، ماده همرنگ دندان، به صورت لایه‌لایه، قرار داده میشود. سپس از نور مخصوصی برای سفت‌کردن هر لایه، استفاده میشود. بعد از تکمیل این فرآیند لایه‌به‌لایه، دندانپزشک این مواد را به صورت دلخواه شکل خواهد داد، مواد اضافی را می‌تراشد و آن را پولیش میکند.
پرکردن غیرمستقیم
پرکردن غیرمستقیم، مانند کامپوزیت یا پرکننده‌های همرنگ دندان است؛ اما در آزمایشگاه ساخته میشود و نیازمند دو جلسه مراجعه است. پرکننده‌های غیرمستقیم، زمانی استفاده می‌شوند که ساختار دندانی کافی برای نگه‌داری پرکننده وجود ندارد و درعین‌حال، پوسیدگی هم به‌قدری شدید نیست که نیاز به تاج دندان وجود داشته باشد.
در اولین جلسه، پوسیدگی یا پرکننده قبلی تراشیده میشود. از دندان مدنظر و دندان‌های کناری آن قالب‌گیری میشود. قالب به آزمایشگاه دندانپزشکی ارسال شده و پرکننده غیرمستقیم، ساخته میشود. پرکننده موقت(در ادامه توضیح داده شده)، تا زمان آماده شدن پرکننده اصلی، برای محافظت از دندان، استفاده خواهد شد. در جلسه‌ی دوم، پرکننده موقت خارج‌شده و دندانپزشک اندازه‌بودن پرکننده اصلی را بررسی میکند و در صورت اندازه‌بودن، در محل خود چسبانده خواهد شد.
دو نوع پرکننده‌ی غیرمستقیم وجود دارد که عبارتند از اینلی و آنلی (اینله و آنله).
- اینلی مشابه سایر پرکننده‌هاست، اما کلاً داخل کوهه‌های دندان در سطح جویدن دندان قرار می‌گیرد.
- آنلی وسیع‌تر از اینلی بوده و کوهه‌های بیشتری را پرمی‌کند؛ گاهی آنلی، تاج تیکه‌ای نامیده میشود.
اینلی و آنلی (اینله و آنله)، نسبت به پرکننده‌های سنتی، ماندگارترند و دوام آنها تا 30 سال است. آنها را می‌توان با رزین کامپوزیت همرنگ دندان، سرامیک (پرسلین) یا طلا، ساخت. می‌توان از آنلی برای دندان ضعیف استفاده کرد؛ چون می‌تواند سطح جویدن دندان را بپوشاند و همانند تاج، نیروهای وارد بر دندان را توزیع‌کند.
نوع دیگری از اینلی و آنلی، اینلی و آنلی مستقیم است که روش استفاده از آن همانند اینلی و آنلی غیرمستقیم است اما در روش مستقیم، در داخل دهان ساخته میشود و می‌تواند در یک جلسه انجام شود. نوع اینلی و آنلی استفاده‌شده، به این امر بستگی دارد که چقدر از ساختار سالم دندان باقی‌مانده و زیبایی آن چگونه خواهد بود.
پرکردن موقت
در موارد زیر از پرکردن موقت استفاده میشود:
- برای پرکردن‌هایی که در بیش از یک جلسه انجام می‌شوند؛ مثلاً قبل از قراردادن پرکننده طلا یا پرکردن‌های خاص (پرکردن غیرمستقیم) که از کامپوزیت استفاده میکند.
- در عصب‌کشی
- برای تسکین عصب دندان، درصورت التهاب
- درصورت درمان اورژانسی دندان (مثلاً درمان دندان‌درد)
پرکردن موقت، همانطور که مشخص است، ماندگار نیست. معمولاً بعد از یک ماه، می‌افتد، می‌شکند و یا فرسوده میشود. برای جایگذاری پرکننده‌ی دائمی به‌جای پرکننده‌ی موقت، به دندانپزشک مراجعه‌کنید. در غیر این صورت، دندان عفونت میکند و دچار مشکل خواهید شد.
مراحل پر کردن دندان
گاها ممکن است تفاوت‌های جزئی در مراحل پر کردن دندان دائمی وجود داشته باشد، اما به طور کلی، مراحل اصلی پر کردن دندان به شرح زیر است:
مرحله اول: بررسی و مشخص کردن محل دقیق پوسیدگی دندان
برای معاینه دندان، دندانپزشک با استفاده از یک آینه کوچک، تمام سطوح دندان‌ها را بررسی می کند. دندانپزشک علائم پوسیدگی و وجود هرگونه ترک یا شکافی که می تواند در آینده منجر به پوسیدگی دندان شود را به دقت بررسی کرده و اگر دندانی داشته باشید که نیاز به پر شدن یا هر نوع درمان دیگری داشته باشد، این مسئله را به شما اعلام خواهد کرد. برای بررسی بهتر و دقیق‌تر وضعیت دندان‌ها گاها ممکن است عکسبرداری با اشعه ایکس نیز انجام شود.
مرحله دوم: بی حس کردن دندان
چنانچه پوسیدگی تنها در لایه سطحی دندان باشد، ممکن است اصلا به بی حس کردن دندان نیاز نباشد. در این حالت، دندانپزشک مینای دندان آسیب دیده را بدون ایجاد درد می تراشد.
با این حال، دندانپزشک در اکثریت موارد برای بی حس کردن دندان، ماده بی حس کننده موضعی را به بافت اطراف دندان تزریق میکند. همچنین ممکن است قبل از تزریق، از ژل بی حس کننده بروی لثه استفاده کند تا درد ناشی از تزریق را به حداقل برساند.
مرحله سوم: برداشتن پوسیدگی
پس از اثر کردن بی حسی، دندانپزشک به کمک مته پر سرعت دندانپزشکی، لیزر یا ابزار سایش توسط هوا، تمامی قسمت‌های پوسیده و آسیب دیده دندان را تراشیده و برمی دارد. پس از پاکسازی کامل پوسیدگی، دندانپزشک سطح دندان را تمیز کرده و مطمئن می شود که حفره ایجاد شده اندازه و شکل مناسبی دارد تا بتواند مواد پر کننده را به طور محکم و ثابت در جای خود نگهدارد. همچنین، دندانپزشک با تمیز کردن این حفره مطمئن می شود که سطح مد نظر کاملا تمیز و استریل شود تا دندان آماده پر کردن باشد.
مرحله چهارم: پر کردن دندان
اگر ماده پر کننده دندان آمالگام باشد، پودر آمالگام قبل از استفاده با جیوه مخلوط می شود. دندانپزشک مواد را در فضایی که نیاز به پر شدن دارد قرار داده و این مواد خود به خود و به سرعت سفت می شوند.
برای پر کردن مستقیم با کامپوزیت، ابتدا سطح حفره ایجاد شده با ژل اسیدی شسته می شود تا پیوند و اتصال مستحکمی بین کامپوزیت و دندان ایجاد شود. بعد از ۱۵ ثانیه، ژل برداشته شده و سطحی زبر باقی میماند. سپس، دندانپزشک لایه نازکی از ماده باندینگ را بر روی تمام دیواره‌های حفره اعمال میکند. ماده باندیگ بمنظور ایجاد پیوندی قوی میان ماده پر کننده و دندان استفاده میشود. امروزه برخی از شرکت‌ها نیز محصولاتی با ترکیب این دو ماده تولید میکنند که دیگر نیازی به شستشو ندارد.
سپس برای سفت شدن، ماده باندینگ و مواد پرکننده کامپوزیت باید با نور آبی خشک شوند. بسته به عمق حفره دندانی، ممکن است دندانپزشک لایه‌های کامپوزیت را در چند مرحله اعمال کرده و هر بار یک لایه را سفت کند. مواد کامپوزیت قوام خمیری مانندی دارند و به همین دلیل دندانپزشک می تواند آن را به طور مستقیم در داخل حفره دندانی قرار داده و به شکل صحیح فرم دهد.
چنانچه از پر کردن غیر مستقیم دندان با طلا یا سرامیک استفاده شود، مراحل متفاوت خواهند بود. در این حالت، دندانپزشک قالبی از دندان شما تهیه کرده و آنرا به آزمایشگاه میفرستد. شما پر شدگی موقت دریافت میکنید و در عرض چند روز پس از آماده شدن پر کردگی دائمی باید مجددا مراجعه کنید تا فرآیند پر کردن دندان شما تکمیل شود.
مرحله پنجم: فرم دهی و پالیش کردن مواد پر کننده
پس از سفت شدن ماده پر کننده، نوبت اصلاح شکل و پالیش کردن آن است. در این مرحله دندانپزشک ماده پر کننده را پالیش کرده (صیقل داده) و طوری فرم می دهد تا هیچ لبه تیز و اضافی نداشته و تا حد امکان با دندان اصلی مطابقت داشته باشد.
چنانچه پر شدگی دندان بر روی سطح جویدنی آن باشد، از یک تکه کاغذ مفصلی (کاغذ ارزیابی بایت در دندانپزشکی) استفاده می کند تا سطح تماس دندان پر شده با دندان‌های دیگر را بررسی کند. در این حالت از شما خواسته می شود تا این نوار کاغذی را گاز بگیرید. آثار گاز گرفتن دندان شما بر روی این نوار باقی می ماند و دندانپزشک با بررسی آن چگونگی تماس دندان پر شده با سایر دندان‌های شما را ارزیابی می کند. از این رو، ممکن است قبل از پالیش و صاف کردن سطح دندان پر شده، اصلاح کوچکی برای بهبود بایت انجام شود.
پر کردن دندان چقدر طول می کشد؟
عوامل و فاکتورهای متعددی بر مدت زمان پر کردن دندان تاثیر میگذارند. پر کردن دندان با آمالگام، سریعتر از پر کردن دندان با کاپوزیت انجام میشود. پر کردن حفره‌های عمیق نیز بیشتر از پر کردن حفره کم عمق طول میکشد و البته عدم نیاز به استفاده از بی حسی نیز روند پر کردن دندان را تسریع می کند.
طول مدت پر کردن دندان از ۲۰ دقیقه تا ۱ ساعت متغیر است. در صورتی که نیاز به اقدامات پیچیده‌تری نباشد، دندانپزشک می تواند در یک جلسه ۲ یا چند دندان را همزمان پر کند.
می توانید از دندانپزشک خود در مورد اینکه پر کردن دندان شما چقدر طول خواهد کشید سوال کنید. چنانچه استرس و اضطرابی داشته باشید نیز می توانید از دندانپزشک خود بخواهید تا تمامی مراحل را برای شما شرح دهد، این امر می تواند استرس شما را کم کند.
مراقبت از دندان پر شده
در اکثریت موارد، پس از پر کردن دندان نیازی به مراجعه مجدد به دندانپزشک ندارید. دندانپزشک تمامی موارد و اقدامات مراقبت از دندان پر شده اعم از اینکه چه زمانی می توانید غذا بخورید، از مصرف چه مواد غذایی باید اجتناب کنید و اینکه حین احساس درد چه مسکنی مصرف کنید را به شما خواهد گفت.
اگر بی حسی شما از بین نرفته باشد، حین صحبت کردن یا جویدن غذا مراقب باشید چرا که ممکن است ناخودآگاه به علت اینکه حسی ندارید، زبان یا بافت داخلی لپ خود را گاز بگیرید. پس از تمامی این موارد، باید بهداشت دهان و دندان خود را طبق روال عادی ادامه دهید.
با این حال، چنانچه هر یک از موارد زیر را بعد از پر کردن دندان داشتید، باید به دندانپزشک خود مراجعه کنید:
- وجود لبه تیز روی دندان
- بایت شما نامناسب است (پر کردگی مانع از تماس مناسب سطح دندان پر شده با سایر دندان‌ها می شود).
- وجود ترک قابل رویت در پر شدگی
- شل شدن پر کردگی دندان
- دندان درد شدید
- حساس بودن دندان تا 2 الی 3 هفته بعد از پر کردن
دوام و ماندگاری پرکردگی دندان چقدر است؟
این امر به موادی که دندان با آنها پر شده بستگی دارد و هر ماده پر کننده دوام و ماندگاری متفاوتی دارد. به طور کلی، طلا بیشترین میزان ماندگاری (بیش از ۱۵ سال) را دارد و پس از آن آمالگام (۱۰ الی ۱۵ سال) قرار دارد. پر شدگی با کامپوزیت به ویژه زمانی که بر روی سطح جویدنی دندان باشد، چندان ماندگاری بالایی ندارد (۵ الی ۱۰ سال). گلاس آینومر نیز کوتاه‌ترین ماندگاری را دار (تا ۵ سال) و به همین دلیل از این ماده معمولاً فقط برای پر کردن موقت دندان‌های شیری استفاده می شود.
پر کننده کامپوزیتی پیوسته در حال پیشرفت و بهبود هستند و اگر تحت فشار بیش از حد ناشی از گاز گرفتن و جویدن قرار نگیرند می توانند به اندازه آمالگام ماندگاری و دوام داشته باشند. با این حال، مواد کامپوزیتی بویژه زمانی که در لبه دندان استفاده شوند مستعد تغییر رنگ و لک دار شدن هستند، به همین دلیل ممکن است زودتر ظاهر نامناسبی ایجاد کنند.
آیا می توان بلافاصله بعد از پر کردن دندان غذا خورد؟
اگر دندان شما با مواد کامپوزیت پر شده باشد، غذا خوردن بلافاصله بعد از پر کردن دندان مانعی ندارد. اما بهتر است تا زمانی که بی حسی به طور کامل از بین برود صبر کنید تا از گاز گرفتن تصادفی زبان یا بافت داخلی لپ جلوگیری شود.
از آنجایی که سفت شدن پر کننده‌های فلزی زمان بیشتری طول میکشد، در این موارد دندانپزشک معمولا توصیه میکند که تا ۱ الی ۲ ساعت بعد از پر کردن دندان با این مواد غذا نخورید و حداقل تا ۲۴ نیز از مصرف غذاهای سفت خودداری کنید. در طول این مدت میتوانید از غذاهای نرمی مانند سوپ، پوره سیب زمینی، ماست و اسموتی استفاده کنید.
این موارد دستورالعمل‌های کلی مراقبت بعد از پر کردن دندان هستند و شما باید به طور کامل از توصیه‌های منحصر به فرد دندانپزشک خود پیروی کنید، چرا که ممکن است نیاز به انجام اقدامات احتیاطی خاصی داشته باشید.
مشکلات پرکردن دندان
درد و حساسیت دندان
حساسیت دندان بعد از پرکردن، امری عادی است. دندان، نسبت به فشار، هوا، شیرینی و دما، حساس خواهد شد. معمولاً این حساسیت طی چند هفته و خودبه‌خود برطرف خواهد شد. در این مدت، از عواملی که باعث حساسیت میشود، دوری کنید. معمولاً نیازی به داروی مسکن نیست.
در صورتی که این حساسیت تا 4-2 هفته برطرف نشد یا شدید بود، به دندانپزشکتان اطلاع دهید. شاید خمیردندان ضدحساسیت تجویزکند، مواد ضدحساسیت به دندان بزند یا دندان را عصب‌کشی کند.
درد در اطراف پرکننده نیز ممکن‌است رخ دهد. اگر در زمان جویدن درد دارید، ممکن‌است پرکننده با جویدن شما تداخل داشته باشد. باید مجدداً به دندانپزشکتان مراجعه‌کنید و پرکننده را اصلاح کنید. اگر در زمان تماس دندان‌ها درد دارید، درد به دلیل تماس دو فلز مختلف (مثلاً تماس آمالگام نقره‌ی یک دندان با تاج طلای دندان دیگر) است. درد باید بعد از مدت کوتاهی، خودبه‌خود برطرف‌شود.
اگر پوسیدگی عمیق و تا مغز دندان بوده باشد، دردی شبیه به دندان‌درد خواهید داشت. این درد نشانه‌ی این است که این بافت دیگر سالم نیست. در این‌صورت، عصب‌کشی لازم است.
گاهی افراد دچار وضعیتی می‌شوند که درد متعاقب نامیده میشود (درد یا حساسیت دندان مجاور دندان پرشده). در این مورد، احتمالاً دندان مشکلی ندارد. دندان پرشده، سیگنال درد را به دندان دیگر انتقال می‌دهد. این در طی 2-1 هفته، خودبه‌خود درمان خواهدشد.
حساسیت به پرکننده‌ها
واکنش آلرژیک به پرکننده‌های نقره نادر است. کمتر از 100 مورد تاکنون توسط ADA، گزارش شده است. در این موارد نادر، جیوه یا یکی از فلزات استفاده شده در پرکننده آمالگام، باعث واکنش آلرژیک خواهد شد. علائم حساسیت به آمالگام، همانند حساسیت پوستی بوده و شامل بثورات پوستی و خارش است. افرادی که به آمالگام حساسیت دارند، معمولاً سابقه‌ی ژنتیکی یا پزشکی حساسیت به فلزات دارند. در صورت حساسیت، می‌توان از مواد دیگر برای پرکردن استفاده‌کرد.
تخریب پرکننده‌ها
فشار مداوم در اثر جویدن، دندان‌قروچه یا فشردن دندان‌ها به یکدیگر، می‌تواند باعث تخریب، لب‌پرشدن یا شکستگی پرکننده‌ها شود. اگرچه نمی‌توان متوجه شد که پرکننده در حال تخریب است، اما دندانپزشک می‌تواند ضعیف‌شدن آن را در چکاپ تشخیص‌دهد.
اگر ماده چسباننده‌ی پرکننده به مینای دندان از بین برود، ذرات غذا و باکتری‌های عامل پوسیدگی، زیر پرکننده می‌روند. در این صورت، خطر پوسیدگی بیشتر دندان، زیاد خواهد شد. پوسیدگی دندانی که درمان نشود، باعث عفونت دندان شده و منجر به آبسه‌ی دندان میشود.
اگر پرکننده بزرگتر باشد یا پوسیدگی وسیع باشد، ممکن‌است ساختار کافی از دندان برای محافظت از پرکننده باقی‌نماند. در چنین مواردی، دندانپزشک، به جای پرکننده، از تاج دندان استفاده خواهد کرد.
کنده‌شدن پرکننده، ممکن‌است ناشی از آماده‌سازی نامناسب، آلودگی قبل از قراردادن پرکننده یا شکستن پرکننده به‌دلیل جویدن یا گازگرفتن، باشد. پرکننده‌های قدیمی، در اثر پوسیدگی یا شکستگی بقیه‌ی دندان، کنده خواهد شد.
هزینه پرکردن دندان
پرکردن دندان روش مناسبی برای ترمیم دندان است و هزینه آن، به اندازه و نوع مواد انتخابی، میزان پوسیدگی، محل خرابی دندان، نوع پرکننده و نیاز یا عدم نیاز به بی‌حسی، بستگی دارد. هزینه‌کردن به‌موقع برای ترمیم دندان، باعث کاهش احتمال نیاز به درمان‌های پرهزینه، مانند عصب‌کشی، کشیدن دندان و ترمیم در آینده خواهد شد. دندانپزشک، می‌تواند در انتخاب گزینه‌ی مناسب و ماندگار برای شما، باتوجه به بودجه، کمکتان کند.
سؤالات متداول
ماندگاری پرکننده‌های دندان چقدر است؟
به طور متوسط، پرکننده‌های فلزی 15 سال ماندگار خواهند بود؛ اما این مدت با توجه به عواملی مانند اینکه عادت به دندان‌قروچه دارید یا خیر، متفاوت خواهد بود. پرکننده‌های همرنگ دندان، ترکیبی از شیشه و پلاستیک هستند.
آیا پرکردن دندان درد دارد؟
پرکردن دندان درد ندارد. حتی اگر با درد به مطب دندانپزشک بروید، بعد از بی‌حسی، دردی نخواهید داشت. در طول روند پرکردن دندان، دندانپزشک دندان را تمیزکرده و اجزای آلوده، که عامل درد است را خارج خواهدکرد.
بهترین پرکننده برای دندان کدام است؟
پرکننده دندان آمالگام نقره، بیشترین مورد استفاده را در سال‌های زیادی، از چندین نسل قبل، داشته است. مهم‌ترین مزیت آمالگام نقره، ماندگاری آن نسبت به پرکننده‌های دیگر است؛ اگرچه محبوبیت این ماده، به‌دلیل ارزان‌تر بودن نیز هست.
آیا بعد از پرکردن می‌توان غذا خورد؟
اگر از پرکننده‌ی کامپوزیت استفاده کرده‌اید، بخت با شما یار است. بلافاصله بعد از درمان، میتوانید غذا بخورید و نوشیدنی بنوشید. پرکننده‌ی کامپوزیت، بلافاصله، با نور UV سفت میشود. اما ممکن‌است دندانپزشک توصیه کند تا 2 ساعت چیزی نخورید؛ چون شاید گونه‌ها و لثه‌هایتان هنوز بی‌حس باشند.
کدام پرکننده ایمن‌تر است؟
پرکننده‌ی آمالگام، ایمن است. این پرکننده بسیار مورد تحقیق قرار گرفته و این ماده، برای درمان پوسیدگی دندان، مؤثر و ماندگار شناخته شده است. پرکننده‌های آمالگام یا نقره، از جیوه، نقره، قلع و مس ساخته‌شده‌است. در برخی موارد، در پرکننده‌های آمالگام، از فلزات دیگر نیز استفاده میشود.
آیا می‌توانم پرکننده‌ی نقره‌ی دندانم را با پرکننده‌ی رنگ دندان تعویض‌کنم؟
تعویض پرکننده‌ی فلزی با پرکننده‌ی سفید یا همرنگ دندان، توصیه نمی‌شود. علاوه بر این، وجود پرکننده‌ی فلزی در دهان، ضرری ندارد؛ در نتیجه، تعویض آن با پرکننده‌های سفید، برای سلامت شما، ضرورتی ندارد.
آیا پرکردن دندان خوب است؟
اگر سوراخ دندان مشهود است یا درد دارید، پرکردن دندان لازم است. برخی افراد به دلایل ژنتیکی، بهداشت نامناسب دهان و دندان یا رژیم غذایی، بیشتر در معرض پوسیدگی دندان قراردارند. در چنین مواردی، پرکردن بهترین راه است. اما برخی افراد هم کمتر در معرض پوسیدگی دندان قرار دارند.
چه مدت بعد از پر کردن دندان می توان غذا خورد؟
معمولا بلافاصله بعد از پر کردن دندان با مواد کامپوزیت و ۱ الی ۲ ساعت بعد از پر کردن دندان با مواد فلزی می توانید غذا بخورید. توجه داشته باشید که دندان پر شده ممکن است تا مدتی نسبت به مواد غذایی یا نوشیدنی‌های گرم و سرد حساس باشد. مواد غذایی و نوشیدنی‌های بسیار شیرین یا اسیدی هم می توانند منجر به بروز حساسیت دندان شوند، پس تا چند روز از مصرف این موارد خودداری کنید. در حین مصرف هرگونه داروی مسکن نیز از مصرف مشروبات الکلی خودداری کنید.
اگر پرکردگی دندان بیفتد چه کار باید کرد؟
اولین کار این است که با دندانپزشک خود تماس گرفته و برای پر کردن مجدد دندان خود وقت ویزیت بگیرید. اما تا رسیدن وقت ویزیت باید اقدامات زیر را انجام دهید:
- ماده پر کننده دندان را از دهان خود خارج کنید.
- برای تمیز کردن ناحیه از محلول آب نمک استفاده کنید.
- برای بی حس کردن و تسکین درد از روغن میخک استفاده کنید.
- میتوانید با استفاده از موم دندانپزشکی، برای دندان خود یک پر کردگی موقت درست کنید.
