عفونت دندان یا آبسه دندان اجتماعی از چرک و باکتری ها است، که در داخل دندان یا لثه تشکیل می‌شود. اکثر عفونت‌های دندانی به راحتی قابل درمان هستند؛ اما اگر شخص درمان را به تعویق بیندازد، ممکن است عفونت دندان به سایر اعضای بدن نیز سرایت کند. اگر عفونت در بدن منتشر شود به سرعت تشدید شده و می‌تواند به یک تهدید بزرگ برای زندگی تبدیل شود.
تاثیرگذارترین راه برای پیشگیری از عفونت‌های دندانی رعایت بهداشت دهان و دندان است. برای این کار می‌توانید مقدار قند و شکر مصرفی را کاهش دهید، دو بار در روز مسواک بزنید و به طور مستمر به دندانپزشک مراجه کنید.
عفونت دندانی چه علائمی دارد؟
اگر دندان شما عفونت کرده باشد درد می‌تواند:
- دائمی یا ضربان دار باشد.
- تیز باشد یا تیر بکشد.
- ممتد باشد یا فقط هنگام جویدن ایجاد شود.
- به استخوان فک، گردن یا گوش هم منتقل شود.
سایر علائم عفونت در دهان عبارت‌اند از:
- حساسیت دندان به سرما و گرما.
- احساس مزه تلخ و ناخوشایند در دهان.
- دم بدبو.
- قرمز شدن و ورم کردن لثه.
- لق شدن دندان.
- ورم کردن بخش‌هایی از فک بالا یا پایین.
- ایجاد زخم باز دارای ترشح روی لثه.
علاوه بر این‌ها شما ممکن است یک سری علائم کلی را هم تجربه کنید. مانند:
- تب.
- تورم غدد موجود در گردن.
- احساس بیماری و ناراحتی عمومی.
دلایل عفونت دندان
عفونت‌های دندانی اکثراً در اثر شکستگی دندان یا پوسیدگی دندان درمان نشده ایجاد می‌شوند. پوسیدگی دندان نتیجه عدم رعایت بهداشت دهان و دندان است.
باکتری‌ها در تکه‌های غذا و پلاک‌های باقی‌مانده روی دندان‌ها ایجاد می‌شوند؛ که پوسیدگی این مواد در طول زمان منجر به پوسیده شدن دندان‌ها می‌شود. زمانی که باکتری‌ها به مینای دندان نفوذ کنند؛ به بافت پالپ (بخشی از دندان که وظیفه عاج سازی را برعهده دارد) آسیب می‌رسانند و منجر به ایجاد عفونتی به نام آبسه دندان می‌شوند. آبسه دندان باید حتما توسط دندانپزشک درمان شود و به تعویق انداختن درمان موجب وخیم‌تر شدن عفونت می‌شود.
تمام دندان‌ها بافت حساسی دارند در نتیجه مستعد عفونت باکتریایی بوده و ممکن است به عفونت دچار شوند، با این حال تحقیقات نشان داده که دندان‌های آسیاب، به خصوص آن‌هایی که شیار‌های عمیق‌تری دارند؛ در برابر عفونت باکتریایی حساس‌تر هستند.
چه کسانی به عفونت دندان دچار می‌شوند؟
احتمال بروز عفونت دندانی در افرادی بیشتر است که:
- سیگار می کشند: افراد سیگاری دو برابر بیشتر از افراد غیر سیگاری به عفونت‌های دندانی دچار می‌شوند.
- دهان خشکی دارند: باکتری‌ها در دهانی با مقدار بزاق کم‌تر بهتر رشد می‌کنند.
- بهداشت دهان و دندان را رعایت نمی‌کنند: مسواک زدن به طور مرتب، استفاده از نخ دندان و تمیز کردن دندان‌ها، باکتری‌های موجود در دهان را کاهش می‌دهد.
- سیستم ایمنی ضعیفی دارند: برخی از بیماری‌ها و داروها موجب تضعیف سیستم ایمنی بدن شده و مقابله با میکروب‌ها را دشوارتر می‌کند.
عفونت دندان چگونه تشخیص داده می‌شود؟
در جهت تشخیص عفونت ممکن است دندانپزشک علاوه بر معاینه دندان و بافت‌های اطراف آن اقدامات زیر را نیز انجام دهد:
- تصویربرداری با اشعه ایکس: این کار به دندانپزشک در تعیین منشاء بیماری دندانی که ممکن است منجر به عفونت شده باشد کمک می‌کند. علاوه بر این دندانپزشک با اشعه ایکس می‌تواند تشخیص دهد که آیا عفونت گسترش یافته و بافت‌های دیگر را تحت تاثیر قرار داده یا خیر.
- سی‌تی‌اسکن: اگر عفونت دندان به بخش‌های از گردن سرایت کرده باشد، به کمک سی‌تی‌اسکن می‌توان مقدار عفونت را شناسایی کرد.
- ضربه زدن و فشار دادن دندان: دندانی که دارای آبسه یا عفونت است معمولا نسبت به لمس یا فشار حساس است.
- تست حرارتی: با انجام این تست دندانپزشک از سلامت بافت‌های پالپ دندان مطلع می‌شود.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
افراد باید بعد از مشاهده اولین نشانه عفونت دندان به دندانپزشک مراجعه کنند. زیرا درمان زود هنگام از گسترش عفونت جلوگیری کرده و مانع منتقل شدن آن به بافت‌های دیگر می‌شود.
عفونت دندانی گسترش یافته یک موقعیت اورژانسی پزشکی است چون این نوع عفونت ها می‌توانند به سرعت گسترش پیدا کنند و تشدید شوند. این نوع عفونت‌ها که عفونت سیستمیک نامیده می‌شوند؛ می‌توانند زندگی فرد را تهدید کنند. افراد باید در اولین فرصت یک قرار ملاقات اورژانسی با دندانپزشک خود ترتیب بدهند. در این شرایط پزشک یا دندانپزشک روش‌های درمانی را برای از بین بردن عفونت و جلوگیری از گسترش بیشتر آن ارائه می‌دهد.
درمان عفونت دندانی
نوع درمانی که برای از بین بردن عفونت دندان در هر فرد به کار میرود به چندین عامل بستگی داردکه این عوامل عبارت‌اند از:
- محل اولیه آبسه
- اینکه آیا عفونت گسترش یافته یا خیر و در صورت انتشار تا چه حدی پیشروی کرده
- میزان واکنش سیستم ایمنی بدن به عفونت
روش‌های درمانی که برای از بین بردن عفونت دندانی به کار میرود شامل موارد زیر است:
درمان ریشه
درمان ریشه یا (RCT) برای درمان عفونت عمیق داخل دندان ضروری است. در این روش دندانپزشک دندان را سوراخ کرده و چرک و باکتری‌های انباشته شده در ریشه دندان را از بین می‌برد؛ سپس فضای خالی داخل دندان را با یک ماده لاستیک مانند به نام گوتاپرکا پر می‌کند. پس از بهبودی کامل دندان، دندانپزشک دندان را روکش کرده یا به طور دائمی پر می‌کند و به این ترتیب دندان ترمیم شده و ار عفونت بیشتر جلوگیری می‌شود.
آپیکوکتومی
گاهی اوقات درمان ریشه برای از بین بردن عفونت دندان کافی نیست. در این صورت دندانپزشک معمولاً روشی به نام آپیکوکتومی یا برداشتن انتهای ریشه دندان را توصیه می‌کند. در این روش دندانپزشک لثه را باز کرده و ریشه دندان به همراه بافت عفونی اطرافش را خارج می‌کند.
تخلیه کردن
در برخی موارد خاص ممکن است لازم باشد که چرک به طور مستقیم از محل عفونت تخلیه شود. به طور مثال در آبسه‌های پارافارنژیال که در پشت دهان قرار دارند، تخلیه چرک ضروری است.
درمان سپسیس
سپسیس یک موقعیت پزشکی حاد است و زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن بیش از حد نسبت به عفونت موجود در خون واکنش نشان دهد. اگر سپسیس درمان نشود ممکن است به شوک سپتیک منجر شود. در اثر شوک سپتیک فشار خون فرد به طرز خطرناکی پایین می‌آید که این امر می‌تواند به نارسایی برخی اندام‌ها و حتی مرگ منجر شود.
فردی که دچار سپسیس شده باید در بخش مراقبت‌های ویژه درمان شود. این درمان معمولاً شامل تزریق آنتی‌بیوتیک‌ها و مایعت به داخل ورید است.
آنتی‌بیوتیک‌ها
اگر عفونت دندان شدید باشد یا مزمن شده باشد، دندانپزشک آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند. مصرف آنتی‌بیوتیک از، از دست دادن دندان در اثر عفونت و نیز بروز سایر عوارض و مشکلات سلامتی جلوگیری می‌کند. آنتی‌بیوتیک‌هایی که در وهله اول برای درمان عفونت دندان استفاده می‌شوند عبارت‌اند از:
- آموکسی سیلین خوراکی
- پنی‌سیلین وی پتاسیم خوراکی
آنتی‌بیوتیک‌های آموکسی‌سیلین و پنی‌سیلین وی پتاسیم هر دو متعلق به دسته دارویی پنی‌سیلین‌ها هستند. آن‌ها از طریق کشتن باکتری‌ها و توقف رشد آن‌ها با عفونت مبارزه می‌کنند.
اگر به دارو‌های دسته پنی سیلین حساسیت دارید، دندانپزشک یکی از دارو‌های زیر را به عنوان جایگزین تجویز می‌کند:
- آزیترومایسین خوراکی
- کلیندامایسین خوراکی
- سفالکسین خوراکی
آزیترومایسین، کلیندامایسین و سفالکسین معمولاً برای درمان عفونت‌های باکتریایی به کار می‌روند.
درمان های طبیعی برای از بین بردن عفونت دندان
برخی درمان‌های طبیعی وجود دارند که می‌توانند به شما در کنترل درد دندان و نیز جلوگیری از وخیم تر شدن عفونت دندان کمک کنند.
شستشوی دهان با محلول آب و نمک
یکی از ساده‌ترین راه‌هایی که برای کاهش درد عفونت دندان و جلوگیری از گسترش آن وجو دارد، شستشوی دهان با محلول آب و نمک گرم است. این کار برخی باکتری‌های موجود در دهان را از بین می‌برد و دهان را پاکیزه می‌کند.
جوش شیرین
جوش شیرین خاصیت ضد باکتریایی دارد و شستن دهان با محلول جوش شیرین و آب گرم موجب کاهش مقدار پلاک‌های دندان و در نتیجه تسکین درد می‌شود.
روغن‌های معطر
روغن‌های مختلفی با رایحه‌های ملایم وجود دارند که ثابت شده در درمان بسیاری از مشکلات دندانی از جمله عفونت موثر هستند. مانند:
- روغن پونه کوهی
- روغن آویشن
- روغن گل میخک
- روغن درخت چای
- روغن اسطوخدوس
پراکسید هیدروژن
پراکسید هیدروژن بیشتر برای جلوگیری از عفونت استفاده می‌شود. برای تهیه دهانشویه پراکسید هیدروژن باید مقدار مساوی پراکسید هیدروژن و آب گرم را با هم مخلوط کرده و دهان خود را با آن بشوئید.
سیر
در سیر تازه خام ترکیبی به نام آلیسین وجود دارد که دارای خواص ضد درد و ضد باکتریایی است و می‌تواند عفونت دندان را کاهش دهد و یا حتی از بین ببرد. اگر فکر می‌کنید به عفونت دندان دچار شدید و نمی‌توانید سریعاً به دندانپزشک مراجعه کنید، پوست یک حبه سیر را کنده و آن را به آرامی با دندانی که عفونی شده گاز بگیرید. این کار به کنترل عفونت کمک می‌کند.
مسکن‌های بدون نسخه
برای کنترل درد ناشی از عفونت دندان می‌توانید از مسکن‌های بدون نسخه مانند استامینوفن، ناپروکسن یا آسپرین استفاده کنید. اما از مصرف مسکن بیش از دوز توصیه شده خودداری کنید.
کمپرس سرد
اگر عفونت دندان موجب متورم شدن صورتتان شده، استفاده از کمپرس سرد می‌تواند بهترین روش برای کاهش تورم باشد. شما می‌توانید با قرار دادن مقداری یخ در یک دستمال یا حوله کمپرس سرد درست کنید و آن را روی صورت و گردن خود قرار دهید.
آیا ممکن است عفونت دندان خود به خود خوب شود؟
عفونت دندان هرگز خود به خود از بین نمی‌رود، اما اگر عفونت موجب از بین رفتن پالپ داخل دندان شده باشد، دندان درد متوقف می‌شود چون اعصاب دندان از بین رفته‌اند و دیگر کار نمی‌کنند؛ اما عفونت همچنان در حال گسترش و تخریب بافت‌های اطراف است. اگر علائم عفونت دندان را مشاهده کردید حتی اگر درد نداشتید حتماً به دندانپزشک مراجعه کنید.
وقتی عفونت دندان گسترش می‌یابد چه اتفاقی رخ می‌دهد؟
فضای دهان پر از باکتری‌های حاصل از غذاها، بزاق و پلاک است. گاهی اوقات این باکتری ها می‌توانند به داخل دندان ها یا زیر خط لثه نفوذ کنند و منجر به ایجاد عفونت یا آبسه دندان شوند. آبسه یک اصطلاح پزشکی به معنای یک کیسه پر از چرک و باکتری که در داخل بافت های بدن ایجاد می‌شود است معمولاً عفونت های دندانی به راحتی قابل درمان هستند، اما اگر فرد درمان را به تعویق بیندازد ممکن است به عوارض زیر مبتلا شود:
- استئومیلیت: عفونت استخوان های موجود در اطراف دندان
- ترومبوز سینوسی حفره‌ای: عفونت رگ های خونی موجود در سینوس ها
- سلولیت: عفونت پوست و بافت چربی که مستقیماً زیر پوست قرار گرفته
- آبسه پارافارنژیال: آبسه که در پشت دهان قرار دارد.
- سپسیس: یک وضعیت اورژانسی پزشکی است که در آن سیستم ایمنی بدن نسبت به عفونت موجود در خون بیش از حد واکنش نشان می‌دهد.
اگر عفونت دندان درمان نشود ممکن است به صورت و گردن سرایت کند. در برخی موارد اگر عفونت شدید باشد ممکن است تبدیل به عفونت سیستمیک شود و به بافت ها و سیستم های متعددی در سراسر بدن منتقل شود.
پیشگیری از عفونت دندان
رعایت نکات زیر موجب کاهش احتمال ابتلا به عفونت دندان می‌شود:
- مسواک زدن دندان‌ها با خمیر دندان حاوی فلوراید دو بار در روز
- خودداری از شستن دهان یا نوشیدن هر چیزی بلافاصله بعد از مسواک زدن
- استفاده روزانه از نخ دندان و مسواک بین دندانی
- کاهش مصرف غذاهای شیرین و نوشیدنی های قنددار
- مراجعه منظم به دندانپزشک
سوالات متداول
قوی‌ترین قرص چرک خشک کن برای درمان عفونت دندان چیست ؟
معمولاً اولین گزینه برای درمان عفونت دندان آموکسی سیلین است، اما اگر عفونت دندان شدیدتر باشد دندان پزشک ترکیبی از آموکسی سیلین و داروی دیگری به نام کلاولانات را تجویز می‌کند که قوی تر بوده و در برابر عفونت دندان موثرتر است.
بهترین آنتی‌بیوتیک برای درمان عفونت دندان چیست؟
دندانپزشک برای جلوگیری از سرایت عفونت به دندان های دیگر و نیز سایر قسمت‌های بدن آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند رایج ترین آنتی‌بیوتیک‌هایی که برای درمان عفونت دندان استفاده می‌شوند عبارتند از:
- آموکسی سیلین
- آزیترومایسین
- سفوکسیتین
- مترونیدازول
- پنی سیلین
اگر در دوران بارداری به عفونت دندان دچار شدیم باید چه کار کنیم؟
اگر به عفونت دندان مشکوک هستید باید سریعاً به دندان پزشک مراجعه کنید؛ زیرا به نظر می‌رسد که عفونت‌های دهان و دندان خطر زایمان زودرس را افزایش می‌دهد، به علاوه با مراجعه سریع به دندانپزشک عفونت دندان به راحتی و با ایجاد یک حفره درمان می‌شود و دیگر هیچ خطری متوجه کودک شما نمی‌شود.
چگونه عفونی شدن دندان عقل را تشخیص دهیم؟
عفونت دندان عقل می تواند دارای علائم زیر باشد:
- احساس درد در داخل یا اطراف دندان
- درد در ناحیه فک یا کنار صورت
- تورم و قرمزی لثه های اطراف دندان
- بوی بد دهان
- مشکل هنگام جویدن
- به سختی باز کردن دهان
- تورم غدد لنفاوی
- تب
آیا عفونت بعد از کشیدن دندان عقل شایع است؟
در افراد سالم ایجاد عفونت بعد از کشیدن دندان عقل نادر است، اما گاهی اوقات پس از کشیدن دندان عقل مقداری از بقایای غذا در زیر لثه گیر می‌کند و ممکن است به یک آبسه کوچک تبدیل شود در این صورت فرد حساسیت به لمس در محل کشیده شدن دندان، طعم بد در دهان، تورم مداوم لثه و ضعف را تجربه می‌کند.
