ترک خوردن یا شکستگی دندان به علت بالا رفتن سن، دندان قروچه، ضربه و دیگر عوامل روی می‌دهد. ممکن است علائم ترک‌خوردگی دندان را نداشته باشید یا متوجه درد، حساسیت و ورم شوید. دندانپزشک بسته به موقعیت و شدت ترک خوردگی، چندین روش برای درمان ترک خوردگی ارائه می‌دهد. دندان شکسته، که اغلب دندان ترک خورده یا سندروم دندان ترک خورده (CTS) نامیده می‌شود، زمانی ایجاد می‌گردد که ترکی در دندان ایجاد گردد. این ترک گاهی می‌تواند کوچک و بی‌ضرر باشد. در مواقع دیگر می‌تواند باعث شکستگی و تکه تکه شدن دندان گردد. ترک‌های دندان در افراد سالمند و کودکان بسیار رایج هستند. اما برای هر کسی نیز می‌تواند روی دهد. اگر حدس می‌زنید دندان شما شکسته، بلافاصله به دندانپزشک مراجعه کنید.
دلایل ترک و شکستگی دندان‌ها
تعدادی از مشکلات می‌توانند باعث ایجاد شکستگی دندان شوند. برخی از رایج‌ترین موارد به صورت زیر هستند:
- جویدن چیزهای سفت مانند تکه یخ یا آبنبات سفت
- فشردن فک یا دندان قروچه
- ضربه به دهان به علت تصادف، ورزش یا افتادن
- پرکردگی‌های بسیار وسیع، یکپارچگی دندان را ضعیف می‌کنند.
- تغییر ناگهانی دما در دهان. مثلاً خوردن غذای داغ و بلافاصله بعد از آن نوشیدن آب سرد.
- سن. اکثر ترک‌های دندانی در افراد بالای 50 سال روی می‌دهند.
انواع ترک و شکستگی دندان
ترک‌ها می‌توانند به صورت زیر مشاهده شوند:
- خطوط ریز: این ترک‌های بسیار ریز در مینای دندان (پوشش سخت بیرونی دندان) ایجاد می‌شوند. درد نداشته و به درمان نیز نیاز ندارند.
- شکستگی کاسپ دندان: این نوع شکستگی معمولاً در اطراف دندان پر شده روی می‌دهد. معمولاً روی مرکز دندان (بخش مرکزی نرم دندان و جایی که عصب، بافت همبند و رگ‌های خونی حضور دارند) تأثیری نمی‌گذارد و در نتیجه درد زیادی ایجاد نمی‌کند.
- ترک‌هایی که تا خط لثه ادامه می‌یابند: دندانی که ترک عمودی دارد و امتداد یافته، اما به خط لثه نرسیده معمولاً قابل درمان است. با این حال، اگر ترک به خط لثه رسیده باشد، دندان ممکن است نیاز به کشیدن داشته باشد. درمان به موقع، بهترین فرصت را برای حفظ دندان می‌دهد.
- دندان تکه تکه شده: این ترک در دندان در سطح حرکت کرده و تا زیر خط لثه کشیده شده است. در حقیقت می‌تواند دندان را به دو بخش تقسیم کند. با این نوع ترک بزرگ، احتمال حفظ کل دندان کم است، اما دندانپزشک ممکن است بتواند قسمتی از آن را حفظ کند.
- ترک خوردگی عمودی ریشه: این نوع ترک از زیر خط لثه شروع شده به سمت بالا پیش می‌رود. معمولاً علائم زیادی ندارد، مگر اینکه دندان عفونی شود. احتمال کشیدن دندان در این مورد وجود دارد.
علائم ترک و شکستگی دندان‌ها
همه ترک‌های ریز دندان علائم ندارند. با این حال، داشتن هر کدام از علائم زیر می‌تواند نشانه ترک دندان باشد:
- درد ناپیوسته
- درد در هنگام گاز زدن و جویدن، مخصوصاً وقتی گاز زدن تمام می‌شود.
- حساسیت به شیرینی، گرما و سرما
- ورم لثه‌ها در اطراف دندان آسیب دیده
دندان ترک خورده درد دارد، زیرا فشاری که در هنگام گاز گرفتن چیزی وارد می‌شود باعث باز شدن ترک می‌گردد. وقتی گاز زدن را متوقف می‌کنید، فشار رفع و ترک به سرعت بسته می‌شود و منجر به ایجاد درد شدیدی می‌گردد. حتی اگر ترک در حد میکروسکوپی باشد، وقتی باز شود، باعث می‌شود مرکز دندان در معرض آسیب قرار گیرد. اگر مرکز دندان آسیب ببینید یا عفونت کند، ممکن است برای حفظ دندان عصب کشی نیاز شود.
تشخیص ترک و شکستگی دندان
تشخیص دندان ترک خورده همیشه آسان نیست. اگر ترک مشهود نبود، دندانپزشک با پرسیدن در مورد پیشینه پزشکی و علائمی که دارید سعی می‌کند آن را تشخیص دهد. سپس دندانپزشک، احتمالاً با استفاده از ذره بین دندان را معاینه می‌کند تا ترک‌ها را مشاهده کند.
ممکن است از یک وسیله نوک تیز به نام کاوشگر دندان نیز استفاده کند که هر لبه تیز و ترک خورده روی سطح دندان را شناسایی کند. رنگ دندان نیز می‌تواند ترک‌ها را مشهودتر کند.
در طی معاینه، دندانپزشک لثه‌ها را برای دیدن علائم التهاب بررسی می‌کند، زیرا ترک‌های دندان‌ها می‌توانند لثه را نیز تحریک کنند. ممکن است از بیمار بخواهند که چیزی را گاز بزند و سعی کند منشأ درد را مشخص کند.
دندانپزشک ممکن است عکس برداری اشعه ایکس دندان را نیز انجام دهد. عکس برداری اشعه ایکس همیشه مشخص نمی‌کند ترک‌ها کجا شکل گرفته‌اند، اما می‌توانند مشکلات مرکز دندان را نشان دهند. اگر مرکز دندان سالم نباشد، می‌تواند نشان دهنده ترک خوردگی باشد.
روش‌های موجود برای درمان ترک و شکستگی
بسته به علائم، موقعیت و اندازه ترک، گزینه‌های درمانی متفاوتی وجود دارند. دندانپزشک ممکن است یکی از روش‌های درمانی زیر را پیشنهاد دهد:
پرکردن دندان
اگر ترک خوردگی به مرکز دندان یا عاج نرسیده باشد، دندانپزشک ترک را با استفاده از کامپوزیت هم رنگ دندان پر می‌کند. در این روش، پزشک سطح دندان را می‌تراشد تا سطح ناصاف ایجاد گردد و مواد پرکردن دندان به آن بچسبد. سپس رزین همرنگ دندان برای ترمیم بخش ترک خورده استفاده شده و مواد با استفاده از نور فرابنفش سفت می‌گردد.
تاج گذاری دندان
وقتی ترک به عاج رسیده باشد یا بخش زیادی از دندان از دست برود، تاج دندان یا کپ برای پوشاندن دندان آسیب دیده استفاده می‌شود. تاج شبیه دندان است و می‌تواند از جنس فلز، فلز-سرامیک یا تماماً سرامیک باشد. روی دندان ترک خورده قرار می‌گیرد و از نظر ظاهر و زیبایی دندان را بهتر می‌کند. در ابتدا دندانپزشک دندان را می‌تراشد تا فضا برای گذاشتن تاج دندان ایجاد شده و قالب گیری انجام دهد که به لابراتوار ارسال می‌گردد. لابراتوار بسته به ظاهر و رنگ دندان، تاج را می‌سازد.
روکش
روکش دندان پوشش نازکی از سرامیک یا پلاستیک است که روی دندان جلویی قرار می‌گیرد و اغلب زمانی استفاده می‌شود که مقدار کافی از دندان طبیعی باقی مانده باشد.
عصب کشی
اگر ترک شدید باشد و مرکز دندان را درگیر کند یا اگر منجر به عفونت مرکز دندان شود، عصب کشی ضرورت پیدا می‌کند. در اینجا، مرکز عفونی شده دندان در ریشه برداشته می‌شود و کانال ریشه تشکیل شده و آماده می‌گردد. ریشه با مواد زیست سازگار و تاج دندان جایگزین می‌گردد تا استحکام و ظاهر دندان را بهبود بخشد.
کشیدن دندان
حذف کامل دندان زمانی استفاده می‌شود که ریشه و اعصاب دندان آسیب شدید دیده باشند.
بدون درمان
گاهی دندانپزشک ممکن است توصیه کند که دندان ترک خورده را اصلاً ترمیم نکنید. این زمانی روی می‌دهد که شکستگی به صورت زیر نباشد:
- روی ظاهر شما تأثیر بگذارد.
- باعث ایجاد درد شود.
- بسیار عمیق شود، مانند ترک مویی.
مراقبت از دندان ترک خورده بعد از درمان
شیوه مراقبت از دندان بعد از درمان ترک و شکستگی دندان، کاملاً به روش درمانی بستگی دارد. برخی درمان‌ها مانند لمینت‌ها و تاج‌ها مراقبت کمی نیاز دارند، اما دیگر درمان‌ها مانند کشیدن و عصب کشی دندان نیاز به دوره مراقبت بیشتری دارند.
پزشک دستوالعمل‌های جامع و کاملی را بر اساس مشکل خاص شما ارائه می‌دهد، که اگر می‌خواهید دوره بهبودی سریع و بدون عوارض را داشته باشید، باید از آنها پیروی کنید.
مراقبت‌های اصلی اجتناب از ایجاد فشار، سرما و گرمای بیش از حد، استعمال دخانیات، الکل، فعالیت بدنی شدید و داروهای رقیق کننده خون می‌باشند. باید ناحیه تحت درمان را تا حد امکان آرام نگه دارید تا از بروز عوارض اجتناب شود.
پیشگیری از ترک و شکستگی دندان
ترک و شکستگی دندان همیشه قابل پیشگیری نیست، اما استراتژی‌هایی می‌تواند مفید باشند:
- از غذاهایی که جویدن آنها سخت است، مثلاً ذرت نپخته و بو نداده پرهیز کنید.
- عاداتی که برای دندان‌ها مخرب هستند، مثلاً دندان قروچه و گاز زدن خودکار را متوقف کنید.
- دندان‌های خود را فشار ندهید.
- برای محافظت از دندان‌ها در هنگام ورزش کردن از محافظ دهان استفاده کنید.
اگر شخصی دندان‌های خود را به هم سایید یا فک خود را در خواب به هم فشار داد، ممکن است نیاز به مشورت با دندانپزشک برای استفاده از محافظ دهان در شب داشته باشد.
عوارض احتمالی مرتبط با ترک و شکستگی دندان
شاید مهمترین عارضه ترک و شکستگی دندان، عفونت باشد که می‌تواند به استخوان و لثه‌ها منتقل شود. برخی علائم عفونت دندان (که به نام آبسه دندان نیز شناخته می‌شوند) شامل موارد زیر هستند:
- تب
- درد در هنگام جویدن
- ورم لثه‌ها
- حساسیت به سرما و گرما
- غدد حساس در گردن
- بوی بد دهان
دندانپزشک ممکن است سعی کند چرک را از عفونت تخلیه کرده و سپس برای از بین بردن باکتری‌ها آنتی بیوتیک تجویز کند.
هزینه‌های درمان ترک و شکستگی دندان
هیچ جواب واحدی برای هزینه‌های درمانی ترک و شکستگی دندان وجود ندارد، زیرا بیش از یک راه برای رفع این مشکل وجود دارد. اما مشخص است که لمینت و تاج گذاری بسیار گرانتر از دیگر درمان‌ها مانند عصب کشی و کشیدن دندان می‌باشند.
دیگر عامل مانند دستمزد پزشک، هزینه‌های کلینیک، مراقبت‌های احتمالی و البته منطقه جغرافیایی شما نیز نقش مهمی در مشخص کردن هزینه‌ها دارند.
برخی از روش‌های درمانی، مانند کشیدن و عصب کشی دندان، ممکن است توسط بیمه پوش داده شوند. قبل از شروع درمان، حتماً در مورد سیاست بیمه سوال بپرسید.
نکته
تصادفات و دیگر دلایل می‌توانند باعث ترک و شکستگی دندان شوند. اگر ترک خوردگی قابل مشاهده باشد، می‌تواند روی ظاهر تأثیر گذاشته و خجالت آور باشد. شاید متوجه درد، حساسیت، ورم یا علائم عفونت شوید، اما ممکن است ترک خوردگی دندان بدون علامت نیز باشد. اگر حس می‌کنید دندان شما ترک خورده بلافاصله به دندانپزشک مراجعه کنید. درمان‌هایی ممکن است دندان شما را حفظ کرده، ظاهر شما را بهبود بخشیده و از مشکلات دندانی بیشتر جلوگیری کند.
سوالات پرتکرار
آیا ترک دندان می‌تواند رفع گردد؟
خیر، ترک و شکستگی دندان رفع نمی‌شود، اما ممکن است با درمان دندان را نگه داشت. ترمیم کردن سریع دندان ترک خورده می‌تواند احتمال آسیب بیشتر و عفونت را کاهش دهد.
ترک و شکستگی دندان چقدر دردناک است؟
صدمات دندان معمولاً بسیار دردناک هستند. درد می‌تواند روی انجام کارهای روزمره مانند غذا خوردن، صحبت کردن و خوابیدن تأثیر بگذارد. ناحیه درگیر صورت نیز ممکن است به شدت ورم کرده و قرمز شود که از نظر ظاهری مشهود است. این امر به دلیل تعداد زیاد عصب حسی در دندان می‌باشد.
ترمیم دندان ترک خورده چقدر زمانی می‌برد؟
ترمیم دندان ترک خورده بسته به درمان شما ممکن است هفته‌ها و ماه‌ها زمان ببرد. دندانپزشک دید بهتری نسبت به مدت زمان ترمیم دندان شما خواهد داد.
ترک و شکستگی دندان چقدر مهم است؟
اگر ترک دندان درمان نشود، دندان ترک خورده، می‌تواند منجر به از بین رفتن عصب شده و ممکن باعث ایجاد آبسه شود. دندان ممکن است نیاز به عصب کشی یا حتی کشیدن داشته باشد. در موارد حاد، در حقیقت دندان می‌تواند دو تکه شود.
چه مدت می‌توانید با دندان شکسته باشید؟
در بهترین حالت، بیماران باید چند روز پس از ترک خوردن دندان و کمتر از دو هفته پس از آن به پزشک مراجعه کنند. اگر علائم بدتر شدند، مراجعه فوری به دندانپزشک برای مراقبت فوری به احتمال زیاد ضروری می‌باشد.
چرا دندان‌های من به طور ناگهانی ترک می‌خورند؟
اگر دندان‌های شما مستعد ترک خوردن هستند، ممکن است به خاطر دلایل زیر باشد.
- دندان قروچه و فشردن دندان: این عادات مینای دندان را از بین می‌برند.
- بهداشت دهان و دندان نامناسب: پوسیدگی، حفرات، کمبود پالپ دندان–همگی می‌توانند منجر به شکننده شدن دندان شوند که به خاطر این مورد ایجاد می‌گردند: مسواک زدن نامناسب که در نهایت مرکز دندان را تخریب می‌کند.
چه کارهایی را با دندان ترک خورده نمی‌توانید انجام دهید؟
اگر دندان شما ترک خورده است، چندین چیز هستند که باید از آنها اجتناب کنید که شامل جویدن با دندان ترک خورده (مخصوصاً چیزهای سفت مانند یخ یا آبنبات سفت) یا نوشیدن نوشیدنی‌های خیلی سرد و گرم که درد را بدتر می‌کنند، می‌شوند.
