ایمپلنتهای دندانی راه حلی دائمی برای جایگزینی دندانهای از دست رفته هستند. رایجترین نوع ایمپلنت دندان نوعی است که در آن دندانپزشک یک استوانه کوچک یا پیچ را به عنوان تکیهگاه در فک قرار میدهد که تا سطح لثه ارتفاع دارد و سپس یک دندان مصنوعی را روی آن نصب میکند. استوانهای که در استخوان فک قرار میگیرد به عنوان ریشه دندان جدیدتان عمل میکند. به مرور زمان، ایمپلنت به استخوان فک جوش خورده و به پایه محکمی برای دندان جدید تبدیل میشود. این پروسه ثبات و پایداری دندان جدید را بهبود داده و از تحلیل رفتن استخوان فک جلوگیری میکند.
ایمپلنتهای دندانی از سه قسمت تشکیل شدهاند:
- بدنهی ایمپلنت، یک میله فلزی کوچ است که در درون استخوان فک قرار گرفته و به عنوان پایهای برای تاج عمل میکند.
- متصل کننده یا کانکتور (که به آن اباتمنت هم گفته میشود)، بدنه ایمپلنت را به تاج متصل میکند.
- تاج، طوری ساخته میشود که با دندانهای طبیعی اطراف خود هماهنگ بوده و ظاهری ارگانیک داشته باشد. رایجترین مواد مورد استفاده برای ایمپلنتها عبارتند از تیتانیوم و زیرکونیا، که هر دو فلزاتی محکم و با ثباتی هستند که اگر بیمار اصول بهداشت دهان و دندان را به خوبی رعایت کند تا دههها دوام خواهند داشت.
ایمپلنت دندان چه مزایایی دارد؟
ایمپلنت دندان، بسته به هدفی که از درمان دارید، میتواند نسبت به بریج و پروتزهای دندان چندین مزیت داشته باشد. پنج مورد از مهمترین مزایای ایمپلنت دندان عبارتند از:
جایگزین دائمی برای دندان
ایمپلنتهای دندان از تیتانیوم ساخته میشوند که نه تنها بسیار محکم است، بلکه با بافتهای زنده نیز سازگار است. این یعنی اینکه وقتی ایمپلنت در فک نصب شد استخوان جدیدی دور آن شکل گرفته و آن را مثل ریشه یک دندان طبیعی محکم در جای خود نگه میدارد. به علاوه، ماندگاری ایمپلنت دندان بالا است.
ظاهر و احساس طبیعی
یک متخصص پروتز دندان باتجربه میتواند بریج یا پروتز دندانی بسازد که دقیقاً شبیه به دندان طبیعی باشد، اما با این حال هم، استفاده از این گزینهها میتواند با مشکلاتی همراه باشد، برای مثال پروتزهای دندان ممکن است بلغزند و جابجا شوند، صدای تق تق بدهند و روی طرز حرف زدن شما تأثیر منفی بگذارند. ایمپلنتها، که برخلاف پروتز و بریج، به جای کل دندان از دست رفته (هم ریشه و هم تاج دندان) قرار میگیرند، چنین ایرادهایی ندارند.
جلوگیری از تحلیل رفتن استخوان
استخوان فک تکیهگاه دندانها است، البته عکس این موضوع هم درست است. وقتی دندانی را از دست میدهید استخوان زیر آن دیگر بافت جدید تولید نکرده و به مرور زمان شروع به تحلیل رفتن و تخریب میکند. اگر چند دندان از دست رفته باشد، این حالت باعث کوچک شدن و عقبنشینی محسوس استخوان شده و ظاهری سالخورده به چهره میدهد.
ایمپلنت دندان، با جوش خوردن به استخوان فک، از آن پشتیبانی کرده و میتواند آن را برای رشد بافت جدید تحریک کند. در این حالت احتمال تحلیل رفتن و تخریب تدریجی استخوان، کمتر از زمانی است که بریج یا پروتز دندان استفاده میشود.
هرچه میخواهید، بخورید
معمولاً دندانپزشکان از بیمارانی که بریج یا پروتز دندان دارند میخواهند که خوردن انواع خاصی از خوراکیها که باعث آسیب دیدگی یا شل شدن و افتادن آنها میشوند (خصوصاً خوراکیهای سفت، ترد و چسبناک) خودداری کنند. اما، دندانی که تکیهگاه آن یک ایمپلنت است در جای خود باقی مانده، جابجا نمیشوند و نمیافتد، بنابراین نیازی نخواهد بود که از خوراکیهای مورد علاقهتان صرف نظر کنید.
مراقبت آسان
برعکس پروتزهای دندان، که هر روز باید کاملاً تمیز شوند و برای حفظ رطوبت و جلوگیری از رشد باکتریها میبایست هر شب در محلول آب نمک نگهداری شوند، ایمپلنتهای دندان به مراقبت خاصی نیاز ندارند. مراقبتهای ایمپلنت دندان فقط شامل همان اعمالی است که به طور معمول برای حفظ بهداشت دهان و دندان انجام میدهید.
مراحل انجام ایمپلنت دندان
عمل ایمپلنت دندان در واقع یک عمل چند مرحلهای است که کلاً چند ماه طول میکشد. بین مراحل این عمل به فک زمان داده میشود تا بافت استخوانی جدید ایجاد کرده و بیمار نیز زمان کافی برای بهبودی داشته باشد.
مراحل ایمپلنت دندان عبارتند از:
- برداشتن دندان آسیب دیده (در صورت لزوم)
- نصب بدنه ایمپلنت در استخوان فک
- نصب اباتمنت
- و در نهایت، نصب تاج
بسته به شرایط منحصربفرد دهان و دندان بیمار و همچنین برنامه درمانی طراحی شده، ممکن است بعضی از مراحل با یکدیگر ترکیب شده یا مراحل دیگری هم اضافه شود.
پروسه دقیق نصب ایمپلنتهای دندان برای هر بیمار متفاوت است. اما در کل، در جلسه اولی که با دندانپزشکتان ملاقات میکنید با شما در مورد دغدغههایی که در مورد دندان از دست رفتهتان دارید و همچنین گزینههای درمانیتان بحث خواهد شد. اگر شما و دندانپزشکتان به این نتیجه رسیدید که ایمپلنت بهترین گزینه برای شما است، در مرحله بعد باید تصمیم بگیرید که ایمپلنتهایتان اندواستیل باشد یا ساب پریو استیل.
عمل ایمپلنت اندواستیل شامل دو تا سه مرحله در طول چند ماه است. اولین مرحله در عمل ایمپلنت اندواستیل عبارت است از قرار دادن استوانه (پایه) در استخوان فک. بعد از انجام این مرحله باید مدتی به فک زمان بدهید و سپس مرحله به سراغ مرحله بعدی بروید.
برای مرحله دوم، ابتدا دندانپزشک یک دندان مصنوعی میسازد که از لحاظ شکل و رنگ با دندانهای اطراف دندان از دست رفتهتان یکسان خواهد بود. وقتی که ناحیه تحت درمان به خوبی التیام پیدا کرد، دندانپزشک دندان ساخته شده را به پایه نصب شده متصل میکند. بهبودی از عمل ایمپلنت دندان اندواستیل کمی زمان میبرد، اما نتیجهای که به دست میآید ارزشش را دارد. به علاوه، عمل ایمپلنت دندان اندواستیل در نهایت یک گزینه دائمی است.
انواع ایمپلنت دندان
ایمپلنتهای دندان معمولاً بر اساس نوع عمل مورد استفاده برای نصب این ایمپلنتها دستهبندی میشوند که شامل دو مرحلهای یا تک مرحلهای است.
ایمپلنتهای دو مرحلهای
در یک عمل دو مرحلهای ابتدا از طریق جراحی، ایمپلنت در دورن استخوان قرار داده شده و سپس بافت لثه با بخیه بسته میشود. چند ماه بعد از التیام یافتن لثه و استخوان فک، اباتمنت و یک رستوریشن (restoration) موقت، با انجام یک جراحی جزئی، به پایه نصب شده متصل میشوند.
ایمپلنتهای اندواستیل
اندواستیلها که در فک قرار میگیرند، رایجترین نوع ایمپلنت مورد استفاده برای عملهای ایمپلنت دو مرحلهای هستند. ایمپلنتهای اندواستیل که عمدتاً به عنوان جایگزینی برای بریج یا دندانهای متحرک نصب میشوند، شامل انواع پیچی (رزوه دار)، و انواع سیلندری (صاف) یا انواع تیغهدار هستند.
ایمپلنتهای دندانی تک مرحلهای
در عمل ایمپلنت تک مرحلهای یک ایمپلنت بلندتر از طریق جراحی در فک قرار میگیرد، به طوری که بعد از بسته شدن بافت لثه با بخیه، سر پایه و درپوشی که برای دوره التیام نصب شده دیده میشوند. در نتیجه، بعد از چند ماه، اباتمنت و رستوریشن موقت را میتوان بدون نیاز به جراحی جزئی برای دیدن سر پایه نصب کرد.
ایمپلنتهای ساب پریو استیل
ایمپلنتهای ساب پریو استیل طوری در استخوان فک قرار میگیرند که مقداری از پایه فلزی ایمپلنت از سطح لثه بیرون میآید تا رستوریشن را نگهدارد. امروزه از این ایمپلنتها به ندرت استفاده میشود. از ایمپلنتهای ساب پریو دنتال معمولاً برای نگهداشتن دندانهای متحرک در بیمارانی استفاده میشد که استخوان فکشان ارتفاع لازم را نداشت.
ایمپلنتهای تک دندان و چند دندان
به طور کلی سه نوع ایمپلنت دندانی وجود دارد: ایمپلنت تک دندان، ایمپلنت چند دندان، ایمپلنت فک کامل
ایمپلنت تک دندان
غالباً از یک ایمپلنت دندان برای جایگزین کردن یک دندان از دست رفته استفاده میشود. برای انجام این ایمپلنتها، به یک پایه و یک تاج نیاز است. برخلاف سایر گزینهها، یک ایمپلنت تک دندان، به جای کل دندان از دست رفتهتان (از ریشه تا تاج) قرار میگیرد. اگر یک یا چند دندان که کنار همدیگر نیستند را از دست دادهاید ایمپلنت تک دندان بهترین گزینه برای شما است.
ایمپلنت چند دندان مجاور هم
وقتی که چند دندان کنار هم را از دست داده باشید، معمولاً یک بریج ایمپلنتی بهترین گزینه برای شما خواهد بود.
ایمپلنت فک کامل
اگر اکثر دندانهای یک ردیف (بالا یا پایین) را از دست دادهاید، در این صورت یک ایمپلنت دندان مصنوعی میتواند بهترین گزینه برای شما باشد.
روشهای ایمپلنت دندان
از آنجایی که شرایط هر بیمار منحصربفرد است، تکنیکهای مختلفی برای انجام ایمپلنتهای دندان به وجود آمده که میتوان با آنها یک، چند یا تمام دندانهای از دست رفته یک بیمار را به بهترین نحو ممکن جایگزین کرد.
پیوند استخوان فک
گاهی اوقات برای اینکه تکیهگاه مناسبی برای نصب ایمپلنت دندان وجود داشته باشد، نیاز است که استخوان فک بازسازی شود. در عمل پیوند استخوان از مواد گرافت استخوان استفاده میشود که شامل کلاژن و پروتئینهایی برای کمک به رشد مجدد استخوان بوده و استخوان فک را برای نصب ایمپلنت تقویت میکنند.
لیفت سینوس
با لیفت سینوس که به آن عمل بزرگ کردن سینوس یا بالا بردن سینوس هم گفته میشود، میتوان کیفیت و اندازه استخوان فک بالا را افزایش داده و کف سینوسی که برای نصب ایمپلنت بیش از حد پایین است را هم بالا برد. در عمل لیفت سینوس، کف سینوس جابجا شده و سپس از مواد گرافت استخوان برای تقویت استخوان سینوس و آمادهسازی آن جهت عمل ایمپلنت استفاده میشود.
عمل گسترش ریج
در عمل گسترش ریج که به آن عمل اصلاح ریج هم گفته میشود، کمبودها، نقایص یا بدشکلیهای استخوانها فک بالا یا پایین که اجازه استفاده از ایمپلنتها را نمیدهند اصلاح میشوند. در اینجا برای افزایش نرخ موفقیت و زیبایی ایمپلنت نصب شده، از مواد گرافت استخوان جهت بازسازی ریج (پروسه آلوئولار) و آمادهسازی فک برای انجام ایمپلنت استفاده میشود.
همه روی 4
همانطور که از اسم این گزینه پیدا است، در این روش تمام دندانهای از دست رفته فک بالا یا پایین فقط با استفاده از چهار پایهی ایمپلنت دندان نصب میشوند. ایمپلنتهای دندانیِ «همه روی 4»، علاوه بر رفع نیاز به پیوند استخوان، یک سری ابانمنتهای خاصی دارند که اجازه میدهند تا بتوان یک دسته دندان مصنوعی موقت را سریعاً تعویض کرد. این دندانهای مصنوعی موقت برای شش ماه نصب میشوند که البته در کنار آنها باید از رژیم غذایی ویژهای هم پیروی شود تا بافت لثه التیام یافته و پروسه استخوانسازی (اسئواینتگریشن) صورت بگیرد. بعد از این مدت، دندانهای موقت برداشته شده و بریج دندانِ کامل و دائمی که عملکرد و ظاهری شبیه به دندانهای طبیعی دارد نصب میشود.
ایمپلنت فوری (یک روزه)
در روش ایمپلنت فوری، که به آن دندان یک روزه هم گفته میشود، هم ایمپلنت دندان و هم دندان پروتز موقت در یک نوبت نصب میشوند. ایمپلنتهای فوری زمانی استفاده میشوند که استخوان فک بیمار آنقدر کافی و سالم باشد که بتواند به عنوان تکیهگاهی برای ایمپلنت عمل کرده و همچنین فشار وارده بروی دندان پروتز موقت را تحمل کند.
مینی ایمپلنت دندان (MDI)
مینی ایمپلنتهای دندان که به آنها ایمپلنتهای کوچک یا قطر باریک هم گفته میشود ایمپلنتهای اندواستیل باریکی هستند که عمدتاً به عنوان پایهای برای نگهداشتن دندانهای مصنوعی ایمپلنت روی فک پایین استفاده میشوند. مینی ایمپلنتهای دندان ایمپلنتهای کم تهاجمیتر محسوب شده و برای کسانی استخوان فکشان تحلیل رفته، اما کاندیدای مناسبی برای درمانهای پیوند استخوان نیستند، گزینه مناسبی میباشند.
مراقبتهای بعد از ایمپلنت دندان
بهبودی از ایمپلنت دندان به چند عامل بستگی دارد که یکی از آنها تعداد عملهای مختلف مورد نیاز برای انجام درمان است. البته، تحقیقات نشان داده که بعد از نصب ایمپلنت رعایت دقیق اصول بهداشت دهان و دندان باعث میشود که ایمپلنت به خوبی به ساختار استخوان فک جوش بخورد. مسواک نزدن و نکشیدن نخ دندان میتواند به شکست درمان کمک کند. اگر ناحیه ایمپلنت و اطراف از آن به خوبی تمیز نشوند، امکان بروز عفونت وجود خواهد داشت. همچنین سیگار کشیدن احتمال شکست درمان را بالا برده و بنابراین میبایست بعد از درمان از کشیدن سیگار خودداری کرد.
اگر در کنار ایمپلنتها، از رستوریشن هم استفاده شد، حتماً باید آنها را هم مثل دندان واقعیتان تمیز کنید تا ایمپلنت بتواند به بهترین شکل ممکن بهبود یافته و جوش بخورد.
معمولاً، بعد از عمل جراحی اولیه کمی ناراحتی خواهید داشت. همچنین، در محل ایمپلنت خونریزی و کبودی جزئی وجود داشته و ممکن است لثهها و صورت کمی دچار ورم شوند. دندانپزشک برای تسکین درد و ناراحتی بعد از عمل، داروهای مسکن تجویز میکند. به مدت پنج تا هفت روز بعد از جراحی، میبایست فقط غذاهای نرم مصرف کنید. در صورت استفاده از بخیه، نیاز است که آنها توسط دندانپزشک کشیده شوند؛ البته غالباً از بخیههای حل شوند استفاده میشود که دیگر نیازی به کشیدن ندارند.
بهبودی از عمل جراحی ایمپلنت میتواند تا شش ماه طول بکشد؛ این در حالی است که ساخت و نصب تاج دندان هم میتواند تا دو ماه زمان ببرد. البته طول این مدت این دو مورد نیز به شرایط شما و نوع درمانهای مورد استفاده بستگی دارد. بعد از درمان هم حتماً به چند جلسهی پیگیری درمان (فالوآپ) نیاز خواهید داشت تا دندانپزشک بتواند به خوبی بر پیشرفت بهبودتان نظارت کند.
چه کسانی میتوانند ایمپلنت دندان انجام دهند؟
برای پذیرا بودن دهان و فک برای ایمپلنت دندانی، باید شرایط زیر محیا باشد:
استخوان
وقتی یک دندان از دست میرود، استخوان اطراف آن شروع به تحلیل رفتن میکند. از طرف دیگر، برای اینکه ایمپلنت بتواند به خوبی جوش بخورد باید مقدار مشخصی بافت استخوانی وجود داشته باشد. اما معمولاً کسانی که مدت زیادی است دندانشان را از دست دادهاند، در فکشان استخوان کافی برای انجام عمل ایمپلنت دندان ندارند.
سن
ایمپلنت دندان بیشتر برای بزرگسالانی جواب میدهد که رشد و توسعه فکشان متوقف شده است. اگر شما یا فرزندان به اندازه کافی بالغ نشدهاید بهتر است منتظر بمانید تا استخوانهای صورتتان کاملاً رشد کنند. عموماً پایینترین سن مناسب جهت انجام ایمپلنت، برای دختران 16 سال و برای پسران 18 سال است.
سلامت جسمانی
در اینجا هم مثل اکثر جراحیهای دیگر، باید از سلامت عمومی و همچنین سلامت دهان و دندان خوبی برخوردار باشید تا بتوانید عمل کاشت ایمپلنت را انجام بدهید. اگر از بیماریهایی مانند دیابت رنج میبرید، به شدت سیگار میکشید یا دچار بیماری لثه هستید، ایمپلنت دندان گزینه مناسبی برایتان نخواهد بود.
ایمپلنت دندانی چه معایبی دارد؟
موقعی که درباره ایمپلنتهای دندانی تحقیق میکنید بهتر است معایب احتمالی و عوارض آنها را هم بدانید. دلایلی که ممکن است باعث شود گزینههای دیگری غیر از ایمپلنت را انتخاب کنید عبارتند از:
- مناسب نبودن این گزینه برای همه
- نیاز به چند بار مراجعه
- گرانتر بودن از سایر گزینهها
- نیاز به جراحی
- ریسک عوارض ایمپلنت دندان
هزینه ایمپلنت دندان
هزینه ایمپلنت دندان، عاملی است که میتواند بر تصمیم شما در مورد استفاده از این گزینه تأثیر بگذارد. هزینه این درمان از جایی به جای دیگر و از دندانپزشکی به دندانپزشک دیگر متفاوت است. نوع ایمپلنت دندانی که انتخاب میکنید، وضعیت لثهها و استخوان فکتان، و همچنین تعداد دندانهایی که از دست دادهاید همگی در هزینه نهایی ایمپلنت تأثیر دارند. البته، خبر خوب اینکه، بعضی بیمهها برخی از هزینههای مربوط به کاشت ایمپلنت دندان را پوشش میدهند. به علاوه، دندانپزشکانی که عمل کاشت ایمپلنت را انجام میدهند معمولاً گزینه پرداخت قسطی را هم در اختیارتان قرار میدهند تا بتوانید هزینههای درمان را به تدریج پرداخت کنید.
پرسشهای متداول
آیا کاشت ایمپلنت دندان درد دارد؟
ناراحتی ناشی از این درمان در بین افراد مختلف متفاوت است، با این حال اکثر افرادی که تحت جراحی ایمپلنت دندان قرار گرفتهاند گزارش دادهاند که ناراحتی ناشی از این درمان خیلی کمتر از آن چیزی بود که انتظارش را داشتند. همچنین در طول عمل، دندانپزشک به شما داروی بیحسی تزریق میکند تا درد ایمپلنت دندان را احساس نکنید.
دندانپزشکان از تکنیکهای آرامی استفاده کرده و از آنجا که محیطی که در آن کار میکنند تمیز است، احتمال بروز عفونت خیلی کم خواهد بود. اگر از دستورالعملهایی که دندانپزشک برای بعد از عمل میدهد به خوبی پیروی کرده و آنتیبیوتیکهای تجویز را مصرف کنید، قاعدتاً ناراحتیتان خیلی ناچیز خواهد بود. به احتمال زیاد دندانپزشک داروی مسکن نیز برایتان تجویز میکند، هرچند که خیلی از بیماران آنها را مصرف نمیکنند.
بعد از جراحی ایمپلنت دندان چه چیزهایی میتوانم بخورم؟
تا دو روز بعد از جراحی فقط مایعات و خوراکیهای نرم مصرف کنید:
- شیر بستنی (میلک شیک) با طعمهای مختلف
- غلات صبحانهی پخته شده
- ماست
- سوپهای نرم
- پنیر کوتاژ
- بستنی
- سیب زمینی حلوایی
- نوشیدنیهای پروتئینی
- اسموتی میوهها
- لوبیای پخته و کوبیده شده
- پودینگ
روز سوم بعد از جراحی میتوانید خوراکیهای نرمی بخورید که نیازی به جویدن زیاد ندارند:
- آش رشته
- ماکارونی
- ساندویچهای نرم
- تخم مرغ نیم پز، آب پز (به مدت کم) یا همزده
از خوردن خوراکیهای ترد یا سفت مثل برنج، پیتزا و ذرت بو داده و همچنین از خوراکیهای اسیدی و تند اجتناب کنید. اکثر افراد یک هفته بعد از جراحی رژیم غذایی عادیشان را از سر میگیرند.
چه مدت بعد از کشیدن دندان میتوان عمل ایمپلنت را انجام داد؟
دندانپزشک، ایمپلنتهای را با ایجاد سوراخهای دقیقی در استخوان فکتان نصب میکند که تا حد ممکن ثابت درجای خود بمانند. او این کار را در محل دندانهای از دست رفته انجام میدهد، بنابراین، باید در این محل استخوان کافی برای نگهداشتن ایمپلنت وجود داشته باشد. گاهی اوقات، میتوان در همان روزی که دندان کشیده میشود عمل ایمپلنت را نیز انجام داد. اما، عموماً بعد از کشیده شدن دندان حدود سه تا شش ماه باید زمان بگذرد تا بتوان عمل کاشت ایمپلنت را انجام داد.
آیا میتوان دندانهای مصنوعی را به ایمپلنت تبدیل کرد؟
خیر، نمیتوان دندانهای مصنوعی (یا پروتزهای دندان) را به ایمپلنت تبدیل کرد. ایمپلنتهای دندانی یک سری پیچهای فلزی هستند که دندانپزشک آنها را در استخوان فکتان قرار میدهد تا تکیهگاهی برای دندانهای مصنوعی ساخته شده برای شما باشند. البته، دندانپزشک در یک صورت میتواند از دندانهای مصنوعی فعلی شما برای ایمپلنت دندان استفاده کند و آن اینکه این دندانها کاملاً سالم و در شرایط عالی باشند. در این چنین شرایطی، دندانپزشک دندانهای مصنوعیتان را بررسی میکند تا ببیند که آیا مناسب هستند یا خیر.
اگر دندان مصنوعی یا پروتز دندان داشته باشم، کاشت ایمپلنت چه کمکی به من میکند؟
افرادی که از دندان مصنوعی یا پروتز دندان استفاده میکنند بیشترین متقاضیان ایمپلنتهای دندان را تشکیل میدهند. چراکه ایمپلنتهای دندان میتوانند تکیهگاهی برای نگهداشتن یک اوردنچر متحرک فراهم کند. دندانپزشک میتواند اوردنچر متحرک را به راحتی روی ایمپلنتها جا بیندازند. ایمپلنتها کمک میکنند تا دندانهای مصنوعی یا پروتزهای دندان بدون نیاز به چسب، محکم در جای خود بمانند. به علاوه، میتوان از پروتزهای ثبت دندان نیز همراه با ایمپلنتها استفاده کرد. دندانپزشک میتواند دندانهای مصنوعی یا پروتزهای دندان را با یک سری قطعات و مهرههای تیتانیومی به ایمپلنتهای دندانی متصل کند.