جرمگیری دندان یکی از روش‌های درمانی متداول برای افراد مبتلا به بیماری لثه است. این روش نوعی تمیزکاری عمیق دندان است که تا زیر خط لثه ادامه یافته و پلاک دندانی را از بین می‌برد. جرمگیری دندان غالباً همراه با تسطیح سطح ریشه (روت پلنینگ) انجام میشود، که به این روش تمیز کردن عمیق دندان نیز گفته میشود. این روش درمانی، فرآیندی فراتر از تمیز کردن سطحی دندان است که در معاینات منظم و ویزیت‌های سالانه دندانپزشکی بر روی دندان انجام میشود. در این مقاله با روش جرمگیری دندان، مزایای این روش، انواع روش‌های جرمگیری و عوارض آنها و همچنین اقدامات احتیاطی مورد نیاز این روش درمانی آشنا خواهید شد. نکته مهمی که باید به خاطر بسپارید این است که برای جرمگیری دندان حتماً باید به یک دندانپزشک مجرب و ماهر مراجعه کنید که به طور کلی بر این روش مسلط بوده و از نحوه مدیریت عوارض ناشی از آن آگاه است. مراجعه به چنین دندانپزشک مجربی باعث کاهش خطرات و عوارض احتمالی شده و همچنین دوره نقاهت یا دوره مورد نیاز برای بهبودی از این درمان را کاهش می‌دهد.
جرم گیری دندان چیست؟
ممکن است دندانپزشک شما توصیه کند که دندان‌های خود را جرمگیری کنید. این روش درمانی غالباً همراه با تسطیح سطح ریشه انجام میشود که به عبارتی دیگر، به این روش درمانی “تمیز کردن عمیق دندان” نیز گفته میشود. جرمگیری دندان و تسطیح ریشه دندان به درمان بیماری مزمن پریودنتال (بیماری لثه) کمک می‌کند. این روش غالباً عمیق‌تر از تمیز کردن معمولی دندان بوده و به بیش از یک جلسه ویزیت دندانپزشک نیاز دارد و همچنین گاهاً ممکن است بر حسب شدت بیماری پریودنتال فرد و در صورت وجود عقب رفتگی لثه، این روش تحت بی‌حسی موضعی انجام شود. ریکاوری و بهبودی از این روش سرپایی معمولاً فقط چند روز طول می‌کشد، اما در مواردی ممکن است این مدت زمان طولانی‌تر نیز باشد.
جرم گیری دندان چه مزایا و فوایدی دارد؟
جرمگیری و تسطیح ریشه دندان به عنوان روش استاندارد طلایی برای درمان بیماری مزمن پریودنتال شناخته میشود. با این روش درمانی، فاصله یا عمق پاکت پریودنتال (فاصله بین دندان‌ها و لثه) به طور متوسط تا 0.5 میلی‌متر بهبود می‌یابد. با کاهش این فاصله، خطر از دست دادن دندان و همچنین خطر ابتلا به بیماری پریودنتال نیز کاهش پیدا می‌کند.
چه زمانی به جرم گیری دندان نیاز داریم؟
تجمع پلاک دندانی بر روی دندان‌های هر فردی ممکن است اتفاق بیفتد. بزاق دهان، باکتری‌ها و پروتئین‌های موجود در دهان همگی موجب تشکیل لایه نازکی میشوند که این لایه سطح تمامی دندان‌ها را می‌پوشاند. زمانی که غذا می‌خورید، ذرات ریز مواد غذایی و همچنین اسیدها و قندهای موجود در آن به این لایه چسبیده و موجب ایجاد پلاک دندانی میشوند. باکتری‌های موجود در این پلاک دندانی می‌توانند باعث ایجاد بیماری لثه و همچنین پوسیدگی دندان شوند. از این‌رو، مسواک زدن و نخ دندان کشیدن روزانه و منظم می‌تواند به حذف پلاک دندانی و پیشگیری از بروز مشکلات جدی‌تر کمک کند.
چنانچه شما لثه‌های سالمی داشته باشید، این بافت به طور محکم اطراف دندان را فرا گرفته و مانع از ورود پلاک دندانی میشود. اما اگر دچار بیماری لثه باشید، بافت لثه شل شده و آسیب پذیر خواهدبود. عمق شیار لثه در حالت عادی و زمانی که لثه سالم باشد، بین 1 تا 3 میلی‌متر است. با ابتلا به بیماری لثه، عمق پاکت پریودنتال نیز بیشتر خواهدشد که در نتیجه این امر، این فاصله با پلاک دندانی پر شده و موجب مشکلاتی نظیر ایجاد بوی بد دهان میشود.
چنانچه عمق پاکت پریودنتال شما بیشتر از ۴ میلی‌متر باشد، احتمالاً دندانپزشک برای برداشتن پلاک زیر خط لثه و کمک به درمان بیماری لثه، جرمگیری دندان را به شما توصیه خواهد کرد. همچنین اگر علائم بیماری مزمن پریودنتال را نیز داشته باشید، دندانپزشک جرمگیری دندان به‌همراه تسطیح ریشه دندان (روت پلنینگ) را نیز به شما توصیه خواهد کرد. انجام این روش درمانی موجب توقف اثرات مضر بیماری لثه شده و به حفظ سلامت دهان و دندان شما کمک خواهد کرد.
بیماری مزمن پریودنتال زمانی رخ می‌دهد که باکتری‌های موجود در پلاک دندانی موجب جدا شدن لثه از دندان‌ها میشوند. این امر موجب میشود تا پلاک دندانی وارد فضای ما بین دندان و لثه شده و منجر به رشد باکتری بیشتری در دهان شود که با مسواک زدن معمولی قادر به تمیز کردن آن نخواهید بود. به همین دلیل است که دندانپزشکان استفاده منظم از نخ دندان را برای تمیز کردن نواحی که مسواک قادر به دسترسی به آنها نیست را توصیه می‌کنند. در صورتی که بیماری لثه یا همان بیماری پریودنتال درمان نشود، می‌تواند منجر به مشکلات زیر شود:
- از دست دادن استخوان و بافت نرم
- افتادن یا از دست دادن دندان
- لق و شل شدگی دندان
- حرکت و جابجایی دندان‌ها
تقریباً نیمی از افراد بزرگسال بالای ۳۰ سال، دچار مشکلات ناشی از بیماری مزمن پریودنتال میشوند. برخی از عواملی که احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند عبارتند از:
- بهداشت نامناسب دهان و دندان
- سیگار کشیدن
- افزایش سن
- تغییرات هورمونی
- تغذیه ضعیف و نامناسب
- سابقه خانوادگی (ارثی)
- سایر دلایل پزشکی
با ابتلا به بیماری پریودنتال علاوه‌بر اینکه فاصله بین دندان‌ها و لثه افزایش می‌یابد، علائم دیگری نیز ایجاد میشوند که عبارتند از:
- خونریزی لثه
- ملتهب شدن و قرمزی یا حساسیت لثه
- بوی بد دهان
- حرکت کردن و جابجایی دندان‌ها
- تغییرات بایت یا تغییر موقعیت دندان‌ها
حین جرم گیری دندان چه اتفاقی می‌افتد؟
جرمگیری دندان و تسطیح ریشه دندان (روت پلنینگ) یک روش سرپایی است که در مطب دندانپزشک انجام میشود. ممکن است بسته به شدت بیماری لثه مجبور باشید بیش از یک جلسه برای این درمان مراجعه کنید. باتوجه به شدت وضعیت، ممکن است دندانپزشک برای به حداقل رساندن حس درد و ناراحتی شما مجبور به استفاده از بی‌حسی موضعی برای انجام این درمان باشد.
دندانپزشک در مرحله اول جرمگیری دندان را انجام می‌دهد. این مرحله شامل تراشیدن و برداشتن پلاک از روی سطح دندان و پاکت پریودنتال (فاصله میان دندان و لثه) میشود.
جرمگیری دندان دو روش اساسی دارد. روش اول شامل تمیزکاری و تراش پلاک دندان و لثه به‌وسیله ابزاری فلزی به نام کورت یا اسکیلر دندانپزشکی میشود. در این روش، دندانپزشک این ابزار نازک را زیر خط لثه قرار داده و مناطقی که مسواک به آنها دسترسی ندارد را تمیز می‌کند. در روش دیگر، دندانپزشک ممکن است از ابزار اولتراسونیک برای جرمگیری دندان استفاده کند. این ابزار دارای نوک فلزی لغزنده به همراه اسپری آب سرد است که باکتری و پلاک دندانی را می‌تراشد.
جرمگیری دندان معمولاً همراه با تسطیح ریشه دندان (روت پلنینگ) انجام میشود. روت پلنینگ موجب تمیز شدن عمیق‌تر ریشه دندان میشود. به کمک این روش، سطح ریشه دندان صاف میشود تا لثه بتواند دوباره و به درستی به دندان چسبیده و متصل شود.
همچنین ممکن است دندانپزشک شما برای ارتقای سلامتی دندان و لثه شما از روش مضاعفی استفاده کند که طی آن از عوامل ضد میکروبی در دهان شما استفاده می‌کند یا داروی آنتی بیوتیک خوراکی را برای شما تجویز می‌کند تا با مصرف چندین روزه این دارو به بهبودی سریعتر شما کمک شود.
علاوه‌براین ممکن است دندانپزشک از روشی بنام Host Modulation به معنای فرآیندی برای مهار تخریب بافت استفاده کند که طی آن دارویی به طور مستقیم به لثه تزریق میشود تا به کاهش اثرات منفی پریودنتیت طولانی مدت (بیماری لثه) یا کاهش احتمال عفونت پس از عمل کمک کند. معمولاً برای انجام این روش از ابزار سنتی مانند کورت یا اسکیلر جرمگیری استفاده میشود، اما گاهاً ممکن است لیزر یا دستگاه اولتراسونیک نیز به کار گرفته شود.
آیا جرم گیری دندان درد دارد؟
دندانپزشک قبل از شروع جرمگیری دندان، لثه و ریشه دندان را به وسیله بی‌حسی موضعی بی‌حس می‌کند، اما به ندرت پیش می‌آید که جرمگیری دندان و تسطیح ریشه با درد همراه شود. دندانپزشک یا متخصص بهداشت دهان و دندان از یک ابزار مخصوص برای پاکسازی پلاک سخت تشکیل شده در زیر و بالای خط لثه استفاده می‌کند. نقاط سخت روی ریشه دندان می‌توانند با جای دادن باکتری‌ها، به بدتر شدن بیماری لثه منجر شوند که در تسطیح ریشه این نقاط نیز پاکسازی میشوند.
اگرچه دندانپزشکان در هر جلسه فقط بر روی یک چهارم یا نیمی از دندان‌ها کار می‌کنند، اما کل این فرایند را میتوان در یک جلسه انجام داد. لثه بیماران بعد از اتمام جرمگیری و تسطیح ریشه نیز در نتیجه تزریق ماده بی‌حسی، تا مدتی بی‌حس باقی می‌ماند. با دو بار مسواک در روز و نخ دندان کشیدن می‌توانید به بازگشت هر چه سریعتر لثه به وضعیت سفت، صورتی و سلامت اولیه لثه خود کمک کنید.
دندانپزشکتان قبل از اجرای جرمگیری و تسطیح ریشه دندانتان باید از سوابق پزشکیتان باخبر باشد. در این فرایند، امکان ورود باکتری به جریان خون وجود دارد و در صورتی که احتمال ابتلای فرد به عفونت بیشتر باشد، شاید لازم باشد تا برخی اقدامات احتیاطی را در دستور کار قرار داد. از جمله افرادی که باید پزشکشان را از سوابق پزشکیشان باخبر کنند، میتوان به بیماران مبتلا به بیماری قلبی و عروقی، بیماری کلیوی یا اختلالات سیستم ایمنی اشاره کرد.
پس از جرم گیری دندان چه انتظاری میتوان داشت؟
ممکن است دهان و دندان شما پس از جرمگیری و تمیزکاری عمیق ریشه، دچار درد و حساسیت شوند. برخی از افراد نیز تا چند روز پس از عمل دچار تورم یا خونریزی میشوند. برای کاهش میزان درد و ناراحتی، ممکن است دندانپزشک استفاده از خمیر دندان ضدحساسیت را توصیه کند. همچنین برای کمک به تمیز نگه‌داشتن لثه، ممکن است استفاده از دهانشویه تجویزی دندانپزشک نیز توصیه شود. مسواک زدن به روش صحیح و استفاده از نخ دندان پس از جرمگیری دندان برای جلوگیری از تشکیل مجدد پلاک دندانی ضروری خواهد بود.
دندانپزشک نیز جلسه دیگری را بعد از جرمگیری برای معاینه لثه و میزان بهبود وضعیت دندان‌ها برنامه‌ریزی خواهد کرد. چنانچه پس از جرمگیری پاکت پریودنتال عمیق‌تر شده باشد، ممکن است به درمان دیگری برای حفظ سلامت دهان و دندان خود نیاز داشته باشید.
پس از جرمگیری، برای حفظ سلامت دهان و دندان خود باید اقدامات عادی مراقبت از دهان و دندان را از سر بگیرید که شامل روزانه حداقل 2 مرتبه مسواک زدن و نخ دندان کشیدن منظم میشود. همچنین شما باید رژیم غذایی سالم و متعادلی داشته باشید و برای جلوگیری از تشدید بیماری مرتباً به دندانپزشک مراجعه کنید.
در واقع، شما احتمالاً مجبور خواهید بود که تحت برنامه درمانی پریودنتال و برای تمیز کردن منظم دندان و ریشه دندانی هر ۳ الی ۴ ماه یکبار یا به طور استاندارد هر ۶ ماه یکبار برای تمیز کردن دندان خود به دندانپزشک مراجعه کنید.
در موارد ابتلا به بیماری لثه، جرمگیری دندان جزو متداول‌ترین روش‌های درمانی است. این روش درمانی به از بین بردن پلاک دندانی که قابل رویت نبوده و همچنین به حفظ سلامت و تمیزی دهان و دندان شما کمک می‌کند. به طور کلی، برای حفظ سلامت و زیبایی لبخند خود هر زمان که دندانپزشک تشخیص دهد به جرمگیری دندان نیاز دارید، در برنامه‌ریزی برای دریافت این درمان هیچگونه شک و تردیدی نداشته باشید.
ضررها و عوارض جانبی جرمگیری دندان
شاید لازم باشد تا قبل از شروع درمان، یک دوره مصرف آنتی بیوتیک داشته باشید. باکتری‌های تراشیده شده از روی دندان در زمان جرمگیری و تسطیح ریشه، می‌توانند منجر به بروز عفونت شوند. گاهی اوقات در فرایند پاکسازی عمیق، احتمال ورود باکتری به جریان خون وجود دارد.
خونریزی اندک و تورم از موارد ممکن همراه با جرمگیری و تسطیح ریشه است، اما این موارد بعد از چند روز فروکش خواهند کرد. از مشکلات احتمالی دیگر، میتوان به مشکل در چسبیدن مجدد لثه به دندان، تحلیل رفتن لثه و صدمات عصبی اشاره کرد. این عوارض جانبی به ندرت رخ می‌دهند و اکثر کسانی که تحت این درمان قرار می‌گیرند، مشکلی نخواهند داشت. رایج‌ترین عارضه جانبی این درمان، درد و حساسیت لثه بعد از درمان خواهد بود.
پس از جرمگیری دندان و ریشه دندان، در صورت مشاهده هریک از علائم زیر بلافاصله به دندانپزشک خود مراجعه کنید:
- تشدید درد
- عدم بهبود و ترمیم ناحیه تحت درمان
- داشتن تب
همچنین ممکن است که تا چند روز پس از درمان، دچار درد و حساسیت لثه باشید.
هزینه جرمگیری دندان
جرمگیری دندان و تمیزکردن عمیق ریشه دندان، روشی است که نقش مهم و اساسی در مقابله با بیماری لثه ایفا می‌کند. هزینه و قیمت این روش نیز بر حسب میزان جرم دندان متفاوت و متغیر می‌باشد. عوامل متعددی در تعیین هزینه این روش دخیل هستند که عبارتند از:
- میزان تجربه و مهارت دندانپزشک
- وضعیت پلاک و باکتری تجمع یافته بر روی دندان و خط لثه
- هزینه‌های جانبی مرتبط با روش درمانی
- مورد نیاز بودن روت پلنینگ (تمیز کردن عمیق ریشه دندان) همراه با جرمگیری دندان. جرمگیری شامل تراش رسوبات از سطح دندان و زیر خط لثه میشود. اما تمیزکردن عمیق ریشه دندان شامل تسطیح و صاف کردن ریشه زیر خط لثه برای کمک به بهتر چسبیدن مجدد لثه به دندان میشود.
دندانپزشکان عمومی هم می‌توانند جرمگیری و هم روت پلنینگ را انجام دهند. در برخی موارد بسته به بیشتر بودن میزان کار، ممکن است دندانپزشک توصیه کند که به یک پریودنتیست یا دندانپزشک متخصص بیماری و مسائل مربوط به لثه مراجعه کنید. چنانچه دندانپزشک مراجعه به پریودنتیست را به شما توصیه کند، بهتر است که دلیل این امر را جویا شوید. پریودنتیست ممکن است ۲۰ الی ۳۰ درصد هزینه بیشتری اخذ کند. به همین دلیل قبل از اقدام به درمان، در مورد برنامه درمانی و هزینه درمان خود با این متخصص صحبت کنید.
جمع بندی
جرمگیری دندان و روت پلنینگ یکی از رایج‌ترین روش‌های درمانی برای مقابله با بیماری مزمن پریودنتال است. این روش درمانی را میتوان به‌صورت سرپایی در مطب و به‌همراه یا بدون بی‌حسی موضعی انجام داد. ممکن است برای تکمیل این درمان به بیش از ۱ جلسه ویزیت نیاز داشته باشید. ممکن است پس از انجام این روش درمانی تا چند روز یا ۱ هفته، عوارض جانبی خفیفی داشته باشید.
سؤالات متداول
آیا جرم گیری دندان ارزش صرف وقت و هزینه را دارد؟
به‌وسیله این روش درمانی پلاک بین دندان و لثه از بین رفته و این امر موجب میشود تا احتمال از دست دادن دندان و خطر ابتلا به بیماری پریودنتال به حداقل برسد.
هر چند وقت یکبار باید جرم گیری انجام شود؟
تشکیل پلاک دندانی یک پروسه مداوم است که چنانچه با مسواک زدن رفع نشود، در عرض ۱۰ الی ۱۴ ساعت شروع به تبدیل شدن به تارتار دندانی می‌کند. از این‌رو، هر فردی هر ۶ ماه یکبار به جرمگیری دندان نیاز دارد.
آیا جرمگیری موجب سفید شدن دندان‌ها میشود؟
اکثریت افراد غالباً این سوال را می‌پرسند که پاسخ این سوال مثبت است.
بایدها و نبایدهای بعد از جرم گیری دندان کدامند؟
حداقل تا ۲ ساعت قبل از درمان چیزی نخورید و پس از درمان نیز تا ۴۸ الی ۷۲ ساعت ابتدایی از رژیم غذایی نرم استفاده کرده و مواد غذایی را با دندان‌های جلویی بجوید. حین بهبودی از مصرف مشروبات الکلی و غذاهای گرم یا تند خودداری کنید. حداقل تا ۷۲ ساعت از مصرف دخانیات و تنباکو خودداری کنید؛ چرا که این موارد روند بهبودی شما را کندتر خواهند کرد.
تا چه مدت بعد از جرم گیری، دندان درد خواهم داشت؟
ممکن است تا چند روز درد و ناراحتی خفیفی داشته و تا ۴ الی ۶ هفته دچار حساسیت دندان به گرما و سرما (گاهاً شیرینی) شوید که این موارد بخشی طبیعی از روند درمان شماست.
آیاممکن است که پس از جرم گیری دندان بیفتد؟
این امر بسیار غیر محتمل و نادر است. برخی از افراد نیز پس از این درمان ممکن است متوجه شوند که دندان‌هایشان لق یا شل شده باشد. این امر به این دلیل است که برداشتن پلاک از بین دندان و خط لثه موجب ایجاد شکاف و فاصله بین آنها شده و باعث لق شدن دندان میشود.
آیا جرم گیری می‌تواند لکه‌های دندانی را از بین ببرد؟
بله؛ جرمگیری می‌تواند لکه دندانی را از بین ببرد. برخی از لکه‌ها سطحی بوده و با این روش از بین میروند، اما برخی لکه‌های دندانی ذاتی و عمیق هستند که موجب تغییر رنگ دندان نیز میشوند و تنها با بلیچینگ (روشی برای سفیدتر کردن دندان) قابل حذف هستند.
چه مدت بعد از جرم گیری می‌توانم غذا بخورم؟
حداقل تا ۳۰ دقیقه پس از این درمان صبر کنید و سپس غذا خورده یا چیزی بنوشید تا در این مدت زمان فلورایدتراپی فرصت کافی برای اثر کردن داشته باشد.
