حساسیت دندان: بررسی علت‌ها، روش‌های درمان و پیشگیری

نوشیدن نوشیدنی‌های سرد باعث تیر کشیدن دندان‌هایتان می‌شود؟ یا وقتی مسواک می‌زنید یا نخ دندان می‌کشید، ناگهان از شدت درد چهره‌ درهم‌ می‌کشید؟ شاید مشکل‌ شما حساسیت دندان باشد. مجبور نیستید درد را تحمل کنید. روش‌های مختلفی برای کاهش حساسیت دندان و بهبود سلامت عمومی دهان و دندان‌ها وجود دارند. درد یا ناراحتی غیرمنتظره هنگام مصرف غذاها و نوشیدنی‌های سرد یا داغ یا هنگام نفس کشیدن از راه دهان از علائم شایع حساسیت دندان است. خبر خوب این است که حساسیت دندان قابل‌ درمان است. به کمک این راهنمای مختصر و مفید می‌توانید علائم حساسیت دندان را بشناسید، دلایل اصلی حساسیت دندان را کشف کنید و بهترین راه را برای مدیریت حساسیت دندان بیابید. پس اگر مشکل حساسیت دندان آزارتان می‌دهد، حتماً در ادامه با ما همراه باشید تا توصیه‌های مفیدی را درباره این مشکل شایع بخوانید.

علت‌های حساسیت دندان و درمان مناسب آن‌ها

بخشی از دندان که دیده می‌شود، لایه‌ای به نام مینا دارد که از بخش نرم‌تر زیرین، یعنی عاج محافظت می‌کند. اگر مینای روی عاج از بین برود، دندان حساس می‌شود. حساسیت دندان معمولاً در محل تلاقی دندان و لثه و در جایی ایجاد می‌شود که لایه مینا نازک‌ترین ضخامت را دارد. دلایل شایع حساسیت دندان را در این بخش برایتان توضیح می‌دهیم.

مسواک زدن نامناسب

مسواک زدن بسیار شدید و محکم ساییدن مسواک روی دندان‌ها از یک سمت به سمت دیگر باعث ساییدگی مینای دندان، به‌ویژه در محل تلاقی دندان‌ها و لثه‌ها می‌شود. عاجی که مینا روی آن به تازگی از بین رفته است، حساس می‌شود.

ساییدگی دندان

مینای دندان در اثر حمله اسیدهایی ساییده می‌شود که در پی خوردن غذاها و نوشیدنی‌های اسیدی در محیط دهان تشکیل می‌شوند. اگر مینا ساییده شود، عاج زیر مینا بدون محافظ می‌شود و در نتیجه حساسیت دندان شروع می‌شود.

تحلیل لثه

لثه‌ها به طور طبیعی تحلیل می‌روند و از روی دندان عقب می‌روند. در نتیجه ریشه‌های دندان نمایان می‌شوند و دندان حساس‌تر می‌شود. سطوح ریشه برای محافظت از خود لایه مینا ندارند.

بیماری لثه

تجمع جرم یا پلاک باعث عقب رفتن لثه و نمایان شدن دندان می‌شود. حتی ممکن است استخوان نگهدارنده دندان نیز تخریب شود. پلاک‌ها در لثه‌های دور دندان تشکیل می‌شوند، ایجاد پلاک تمیز نگه داشتن دندان و دور آن را سخت می‌کند و مشکل شدیدتر می‌شود.

دندان قروچه

دندان قروچه عادتی است که با روی هم فشار دادن و به هم ساییدن دندان‌ها همراه است. دندان قروچه ساییدگی مینا و در نتیجه حساسیت دندان‌ها را به دنبال دارد.

ترک خوردن دندان

ترک ‌خوردن یا شکستن دندان یکی از دلایل حساسیت دندان است.

حساسیت دندان بعد از پر کردن

دندان پس از پر کردن حساس می‌شود. این وضعیت بلافاصله پس از ترمیم دندان عادی است.

سفید کردن دندان‌ها

برخی بیماران دندان‌هایشان در زمان بلیچینگ یا پس از آن برای مدت کوتاهی حساس می‌شود. اگر سابقه حساسیت در اثر بلیچینگ را دارید، مشکل‌تان را پیش از درمان به دندانپزشک اطلاع بدهید.

محصولات سفیدکننده دندان

محصولات سفیدکننده دندان مثل ژل‌ها، قلم‌ها، پودرها و نوارهای سفید کننده دندان از جمله دلایل اصلی حساسیت دندان‌ها هستند. اگر می‌خواهید دندان‌هایتان را سفید و درخشان کنید، با دندانپزشک درباره روش‌های مناسب سفید کردن دندان‌های حساس مشورت کنید.

تجمع پلاک

وجود پلاک روی سطوح ریشه باعث حساسیت می‌شود.

دیگر دلایل حساسیت دندان

دلایل دیگری نیز وجود دارند که ممکن است باعث حساسیت دندان شوند که درمان خاصی ندارند و تنها با پرهیز غذایی یا پرهیز از مواد آسیب‌زا به مرور زمان رفع می‌شوند:

• سن: حساسیت دندان در بازه سنی 25 الی 30 سال بالاترین شدت را دارد.
• استفاده از دهانشویه: بعضی دهانشویه‌های بدون نسخه حاوی اسیدهایی هستند که حساسیت دندان را در صورت نمایان بودن عاج (لایه میانی دندان) شدیدتر می‌کند. اسیدها به لایه عاج دندان بیشتر آسیب می‌زنند. اگر دندان‌هایتان حساس است، از دندانپزشک بخواهید که محلول دهان‌شویه خنثی و فلورایددار به شما معرفی کنند.
• غذاهای ترش و اسیدی: مصرف مداوم غذاهای دارای ترکیب اسیدی قوی، مانند مرکبات، گوجه‌فرنگی، ترشی و چای، باعث ساییدگی مینای دندان می‌شود.
• به تازگی انجام دادن درمان‌های دندانپزشکی: دندان‌ها پس از پر کردن، جرم‌گیری و جای‌گذاری ترمیم‌ها و پروتزهای دندانی حساس می‌شوند. حساسیت ناشی از درمان‌های دندانپزشکی موقتی است و معمولاً ظرف چهار تا شش هفته برطرف می‌شود.

صرف نظر از این که چه روشی را برای درمان حساسیت دندان انتخاب می‌کنید، باید از دندان‌هایتان به خوبی مراقبت کنید تا از ساییدگی مینای دندان و عود حساسیت دندان جلوگیری کنید.

چگونه از حساسیت دندان‌ها جلوگیری کنیم؟

احتمال حساسیت دندان را با رعایت کردن توصیه‌های زیر در حد چشمگیری کاهش دهید:

• ویزیت‌های دوره‌ای دندانپزشکی را فراموش نکنید و درمان‌های توصیه‌ شده را پشت گوش نیندازید.
• توصیه‌های دندانپزشک را برای مراقبت از دندان‌هایتان در خانه به دقت رعایت کنید.
• مسواک زدن آخرین کاری باشد که شب‌ها قبل از خواب انجام می‌دهید؛ دست‌کم یک بار دیگر دندان‌هایتان را در طول روز با خمیردندان حاوی 1350ppm فلوراید مسواک بزنید.
• مسواک‌تان را هر دو تا سه ماه یک بار یا در صورت ساییده شدن پرزهای مسواک، زودتر عوض کنید.
• به محض این که به مشکلی مانند پوسیدگی، ترک خوردن دندان یا تغییر لثه مشکوک شدید، به دندانپزشک مراجعه کنید. درمان به‌موقع از شدیدتر شدن مشکل جلوگیری می‌کند.
• ممکن است دندانپزشک استفاده از ژل، دهان‌شویه یا وارنیش فلوراید را توصیه کند. این محصولات لایه محافظ دندان را به تدریج تقویت می‌کند.
• نوشیدنی‌ها و خوراکی‌های قندی، گازدار و اسیدی مصرف نکنید.
• مسواک را محکم از یک طرف به طرف دیگر روی دندان‌ها نکشید؛ مسواک را در دایره‌های کوچک روی دندان‌ها بکشید.
• مسواک نرم‌تر انتخاب کنید و مسواک‌تان را به محض مشاهده نشانه‌های ساییدگی عوض کنید.

نتیجه‌گیری

روش‌های مختلفی برای تسکین درد دندان‌های حساس و ناراحت وجود دارند. رعایت بهداشت دهان و دندان‌ها یکی از روش‌های مؤثر برای مدیریت حساسیت دندان است. دو بار مسواک زدن در روز با خمیردندان مناسب روش ساده‌ای برای تسکین علائم و محافظت بلندمدت از دندان‌های حساس است. حساسیت شدید ناشی از تحلیل رفتن لثه، پوسیدگی یا ترک خوردن دندان به درمان نیاز دارد. دندانپزشک دلیل اصلی حساسیت دندان‌ها را تعیین می‌کند و درمان مناسب را برای رفع حساسیت دندان پیشنهاد می‌دهد.

پرسش‌های پرتکرار

چه زمانی احتمال حساس شدن دندان‌ها بیشتر است؟

احتمال تجربه کردن حساسیت دندان‌ها هنگام نوشیدن یا خوردن خوراکی‌های سرد یا داغ و تماس هوای سرد با دندان‌ها بیشتر است. برخی نیز هنگام مصرف خوراکی‌های ترش یا اسیدی یا شیرینی‌جات دچار حساسیت دندان می‌شوند. درد رفت و برگشتی است و گاهی اوقات شدیدتر می‌شود.

کاری هست که بتوانم در خانه برای درمان حساسیت دندان انجام بدهم؟

برندهایی مختلف، خمیردندان‌های مخصوصی را برای تسکین درد دندان‌های حساس تولید می‌کنند. دندان‌هایتان را دو بار در روز با خمیردندان فلورایددار مسواک بزنید. همچنین می‌توانید خمیردندان را روی ناحیه‌های حساس بزنید. چند روز تا چند هفته طول می‌کشد تا اثر خمیردندان مشخص شود. دندانپزشکان بهترین خمیردندان را با توجه به وضعیت دندان‌هایتان توصیه می‌کنند.

حساسیت دندان بعد از پر کردن عادی است؟

دندان‌ها گاهی پس از پر کردن حساس می‌شود؛ البته حساسیت بعد از ترمیم معمولاً به سرعت برطرف می‌شود. اگر حساسیت دندان چند هفته پس از ترمیم از بین نرفت، به دندانپزشک مراجعه کنید.

درد دندان حساس خودبه‌خود برطرف می‌شود؟

بله، حساسیت دندان گاهی خودبه‌خود برطرف می‌شود، به‌ویژه اگر حساسیت دندان ناشی از به تازگی انجام دادن درمان‌های دندانپزشکی مانند عصب‌کشی یا پر کردن دندان باشد. اگر حساسیت دندان ادامه داشت و برطرف نشد، به دندانپزشک مراجعه کنید. ممکن است مینای دندان ساییده شده باشد یا ریشه‌های دندان نمایان شده باشد؛ برطرف کردن این مشکلات به درمان نیاز دارد.

آیا حساسیت دندان به معنای عفونت است؟

همیشه خیر، حساسیت دندان گاهی نشان‌دهنده ساییدگی دندان یا تحلیل لثه است. البته حساسیت دندان می‌تواند پیامد ترک خوردن یا عفونت دندان نیز باشد. دندان درد ناشی از عفونت دردی مداوم و سنگین یا دردی ضربان‌دار و تیرکشنده است.

حساسیت دندان‌ها چقدر طول می‌کشد؟

حساسیت دندان‌ها کاملاً عادی است و معمولاً ظرف 4 الی 6 ساعت برطرف می‌شود. اگر حساسیت دندان‌ها ادامه داشت، برای برخورداری از درمان مناسب به دندانپزشک مراجعه کنید.

کمبود چه موادی باعث حساسیت دندان‌ها می‌شوند؟

ثابت شده است کمبود مواد مغذی و ویتامین‌های مختلف باعث حساسیت دندان‌ها می‌شوند؛ یکی از این مواد کلسیم است که استخوان‌ها را تقویت می‌کند. کمبود ویتامین D پوسیدگی دندان را به دنبال دارد و به حساسیت دندان دامن می‌زند. کمبود ویتامین B12 خطر ابتلا به بیماری لثه را افزایش می‌دهد.

چرا دندان‌هایم در دوران بارداری حساس می‌شوند؟

بارداری حساسیت دندان را به دو روش مستقیم و غیرمستقیم افزایش می‌دهد. میزان هورمون‌ها و رفتار مادر در اثر بارداری تغییر می‌کند. علاوه‌براین، ازآن‌جا که مادر به روشی قابل‌ درک بر روی سلامت نوزادش متمرکز می‌شود، برنامه‌ همیشگی‌اش برای مراقبت از دندان‌ها را نادیده می‌گیرد.